Zwyrodnienie stawu biodrowego dotyka około 4% osób powyżej 60 roku życia. Zmiany zwyrodnieniowo - zniekształcające biodra ,,czyli koksartrozy'' stanowią wraz ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa jedną z najczęściej spotykanych chorób narządu ruchu. Ale co ciekawe zwyrodnienie stawów nie zawsze jest związane z procesem starzenia się człowieka. Zwykle podłożem zmian zniekształcająco - zwyrodnieniowych są różne wady wrodzone i nabyte stawów, przebyte urazy, choroby metaboliczne, nadwaga, nadmierne przeciążenie stawów, brak aktywności ruchowej, przyjmowanie niewłaściwej postawy ciała i wiele innych.
Choroba degeneracyjna stawu prowadzi do nieodwracalnego zniszczenia powierzchni chrzęstnych, zwiększa tarcie, prowadzi do deformacji kształtu, zmian wytwórczych i odczuwania bólu. W mechanizmie obronnym przed bólem mięśnie ograniczają stopniowo zakres ruchu, prowadząc do powstawania przykurczów torebki, wiązadeł i mięśni.
Objawy Zmian Zwyrodnieniowych
- długo utrzymujący się i nie poddający się ból stawu biodrowego
- dolegliwości bólowe stawu biodrowego nasilające się podczas marszu lub wysiłku fizycznego
- ograniczenie zakresu ruchu stawu biodrowego , zwłaszcza ruchów rotacyjnych
- utykanie
- przymusowe ustawienie kończyny w stawie biodrowym tzw. przykurcz
- skrócenie kończyny
- osłabienie i niepewność kończyny
- ból stawu biodrowego nasilający się po wysiłku , ustępujący po odpoczynku lub po zastosowaniu leków przeciwzapalnych
- trudności z wykonywaniem codziennych czynności : zakładanie skarpet czy pończoch , powstanie z niskiego siedziska
- uczucie ,, przeskakiwania ''' w stawie biodrowym
Oczywiście nie wszystkie te objawy muszą występować naraz , ale pamiętajmy że sugerują one zmiany w stawie biodrowym. Na ogól w obu stawach.
Leczenie zachowawcze
Leczenie chorego ze zmianami zwyrodnieniowo - zniekształcającymi stawów biodrowych jest w pierwszym okresie zwykle zachowawcze nieoperacyjne i wielokierunkowe.
Polega ono na stosowaniu ; odpowiedniej kinezyterapii , fizykoterapii , hydroterapii , leków i środków oraz metod przeciwzapalnych , przeciwbólowych i rozluźniających układ mięśniowy.
Podstawowym elementem leczniczym jest odciążenie chorego stawu. Polega ono na stosowaniu laski lub kuli łokciowej , które podczas chodzenia lub stania częściowo odciążają zmieniony staw biodrowy.
Nadwaga : ważnym elementem odciążającym chory staw jest walka z nadwagą. Częste są przypadki że pacjenci nie doceniają wpływu nadwagi na szybkość powstawania i wielkości zmian zwyrodnieniowych. A ciężar niestety robi swoje.
Zabiegi fizykalne : elektroterapia , magnetoterapia , hydroterapia , światłolecznictwo , termoterapia. Celem tych zabiegów jest działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne , rozluźniające układ mięśniowy.
Ćwiczenia : mają poprawić wydolność ogólną i ruchomość chorego stawu oraz wzmocnić siłę mięśni odpowiedzialnych za ruchy w stawach. Zmiany zwyrodnieniowe prowadzą też do powstawania przykurczów stawowych. W procesie usprawniania staramy się eliminować te przykurcze.
Kule : należy pamiętać że kule trzymamy w ręku po stronie przeciwnej do chorego stawu biodrowego , celem właściwego odciążenia chorego stawu. Bardzo zaawansowane zmiany chorobowe lub zmiany stawowe obustronne wymagają stosowania dwóch kul łokciowych. Należy też nauczyć się właściwie chodzić o kulach.
Wyciągi : po za korzystaniem z kul łokciowych pomocne jest stosowanie pośrednich wyciągów na kończyny dolne. Stosuje się je w oddziałach rehabilitacyjnych , stacjonarnych przychodniach i gabinetach rehabilitacyjnych a nawet w domu po przeszkoleniu.
Leki : doustne , dostawowe mają na celu spowolnienie degradacji chrząstki stawowej i ewentualne umożliwienie jej regeneracji , a także zmniejszanie bólu i stanu zapalnego.
Leczenie operacyjne
Poważne zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych prowadzą do narastających dolegliwości bólowych , postępującego ograniczania ruchomości w stawie i w konsekwencji zaburzenia lub braku możliwości chodzenia. Taka sytuacja zmusza lekarzy do wykonania operacji polegającej na usunięciu całego chorego stawu i wszczepienia w jego miejsce nowego sztucznego stawu biodrowego nazwanego endoprotezą. Operacja wymiany stawu biodrowego to alloplastyka stawu biodrowego lub endoprotezoplastyka.
Najpopularniejszym sposobem leczenia zmian zwyrodnieniowych biodra jest całkowita endoprotezoplastyka stawu. W zależności od wieku i stanu tkanki kostnej preferuje się implantację bezcementową - w wieku poniżej 65 roku życia ostatnio nawet do 75 roku życia , oraz cementową powyżej 75 roku życia przy znacznej osteoporozie , w reumatoidalnym zapaleniu stawów.
KAPOPLASTYKA
Jest metodą oszczędnej endoprotezoplastyki stawu biodrowego , zachowującej głowę i szyjkę kości udowej. Wykonywana jest tylko w pewnych przypadkach , głównie u osób u których jest zachowana odpowiednia wydolność kostna bez cech osteoporozy a także zmiany nie mają charakteru bardzo zaawansowanej artrozy - operacja przeznaczona jest dla osób młodszych. Wadą kapoplastyki jest możliwość powstania martwicy głowy kości udowej i w rezultacie jej złamanie. Zaletą jest niewielka resekcja własnej kości pacjenta - dużo mniejsza niż w tradycyjnych endoprotezach , zatem ewentualna wymiana implantu jest łatwiejsza.
Przeciwwskazaniami do zabiegu kapoplastyki są : martwica aseptyczna głowy kości udowej , zaawansowana osteoporoza , procesy zapalne w stawie.
Szczególną zaletą kapoplastyki jest znacznie szybszy powrót chorego do sprawności po zabiegu. Większość pacjentów porusza się po 4 - 7 dniach , prowadzi samochód po 4 tygodniach a praktycznie zapomina o operacji i wraca do aktywności sprzed zabiegu po 3 miesiącach.
CAŁKOWITA ENDOPROTEZOPLASTYKA
Polega na całkowitej wymianie stawu zarówno panewka jak i głowa kości udowej na sztuczne elementy. Jest to jedyna metoda umożliwiająca chodzenie bez odczuwania bólu. Większość endoprotez stawu biodrowego składa się z trzech zasadniczych elementów ; tytanowego trzpienia , ceramicznej główki oraz panewki z wysokiej jakości tworzywa sztucznego. Protezy te różni zasadniczo tylko sposób mocowania w kości i stąd wyróżnia się protezy cementowe , osadzane na cemencie podobnie jak ,, plomba zębowa '' . oraz protezy bezcementowe , implantowane na zasadzie zaklinowania , a następnie wygojenia kostnego. Niejednokrotnie słaba wytrzymałość mechaniczna kości uniemożliwia zaimplantowanie protezy bezcementowej.
W CZĘŚCIOWEJ ENDOPROTEZOPLASTYCE
Usuwa się główkę kości udowej i zakłada w to miejsce protezę ,, panewka zostaje własna pacjenta ''. Każda endoproteza stawu biodrowego składa się zwykle z trzpienia i z panewki. Postęp w dziedzinie obróbki metalu umożliwił wyprodukowanie protezy z główką i panewką zbudowaną z metalu o niskiej ścieralności ,,rzędu jednego mikrona na rok''.
Uzyskano to dobierając odpowiedni stop metalu oraz kształt powierzchni trących umożliwiających smarowanie płynem stawowym i zmniejszenie oporów toczenia.
O tym jaką zastosuje się endoprotezę decyduje lekarz ortopeda. Uzależnione jest to od wielu czynników jak : zaawansowanie procesu chorobowego , wiek , stan kości , występowanie innych schorzeń itd.
Życie z endoprotezą
Generalna zasada po endoprotezoplastyce stawu biodrowego to zachowanie zdrowego rozsądku i niedopuszczanie do nadmiernego przeciążenia operowanego stawu.
Pacjenci z wszczepioną endoprotezą winni stosować się do następujących zasad :
niewskazane jest w pierwszych tygodniach po zabiegu - leżenie na boku , zakładanie nogi na nogę , siadanie na niskich krzesłach , dźwiganie dużych ciężarów , nie należy korzystać z wanny tylko z prysznica
wskazane jest przez pierwsze miesiące korzystanie z podwyższonej deski WC
wysokość łóżka należy tak dostosować aby w siadzie stopy swobodnie dotykały podłogi
schylanie się należy wykonywać bardzo ostrożnie , pamiętając o ugięciu kolan
obuwie winno być wygodne i stabilne z niewysokim obcasem
zalecane są systematyczne ćwiczenia , spacery i pływanie
W czasie pływania należy zwracać uwagę na spokojną i ostrożną pracę nóg. Jazda na rowerze jest możliwa i dopuszczalna, najlepiej jednak ćwiczyć na rowerze stacjonarnym zw względu na niebezpieczeństwo upadku. Dopuszczalna jest również jazda na nartach biegowych oraz zjazdy z łagodnych stoków , przy zachowaniu szczególnej ostrożności.
Możliwość korzystania z tego rodzaju aktywności ruchowej zależy od ogólnej sprawności i umiejętności chorego. Większą swobodę mają pacjenci młodsi po endoprotezoplastyce bezcementowej oraz po kapoplastyce.
Kilka uwag
Powstają coraz to nowe, doskonalsze rodzaje endoprotez , różniące się sposobem mocowania - cementowe , bezcementowe , wkręcane , wciskane i materiałem z którego zbudowane są powierzchnie trące - metal , polietylen , ceramika , hybrydy.
Pomimo znacznego postępu nadal pozostają nierozwiązane problemy takie jak ;
- zwichnięcia endoprotez
- obluzowania komponent stawu
- zużycie materiału , najczęściej polietylenu z którego wykonane są panewki zdecydowanej większości protez
Wszystkie te czynniki wymuszają ograniczenie aktywności chorych po endoprotezoplastykach całkowitych oraz oznaczają że najbardziej przydatne są one dla chorych w starszym wieku, gdyż wszczepienie endoprotezy całkowitej osobie młodej oznacza konieczność jej późniejszej , nawet kilkakrotnej wymiany.
Koszt wszczepienia endoprotezy
Koszt zabiegu w przypadku pełnej odpłatności waha się od kilku do kilkunastu a nawet ponad dwudziestu tysięcy złotych. Niestety NFZ limituje ilość zabiegów i protez , stąd część pacjentów decyduje się na zabieg wszczepienia endoprotezy pełnopłatnie. Czas oczekiwania na zabieg refundowany przez NFZ waha się od kilku miesięcy do kilku lat.
źródło :Poradnik Uzdrawiacza Kraków 2011
bliższe informacje , strona w necie
http://www.kapoplastyczni.systemart.pl/