Choroba Fabry'ego to trudna do leczenia choroba dziedziczna powodująca wiele różnorodnych objawów

Została po raz pierwszy opisana w 1898 roku przez Johanesa Fabry’ego i niezależne przez Williama Andersona, na podstawie objawów dermatologicznych.

Choroba Fabry'ego jest zaburzeniem dziedzicznym, wywołanym nieprawidłową budową genu w organizmie człowieka. Ten błąd w zapisie genetycznym powoduje, że w organizmie człowieka nie ma lub też występuje w niewystarczających ilościach bardzo ważny enzym znany jako a-galaktozydaza, lub w skrócie a-GAL.

Enzym a-GAL jest jednym z kilku enzymów, które w prawidłowych warunkach występują w lizosomach, czyli workowatych strukturach znajdujących się w naszych komórkach. Jego zadaniem jest rozkładanie określonych substancji w celu ponownego ich wykorzystania przez komórkę lub w celu wydalenia z organizmu. Bez wystarczającej ilości enzymu a-GAL zapewniającej jego prawidłowe działanie, substancje te (głównie GL-3, globotriaozylo-ceramid) gromadzą się w lizosomach, przede wszystkim w komórkach tworzących ściany naczyń krwionośnych. Gromadzi się ich tam coraz więcej. Takie odkładanie (akumulacja) jest przyczyną większości problemów związanych z chorobą Fabry'ego.

Odkładanie się GL-3 w ścianach naczyń krwionośnych i innych tkankach powoduje narastające w czasie uszkodzenie organizmu. Ponieważ proces ten zachodzi w naczyniach krwionośnych w całym organizmie, główne narządy jak serce, nerki czy mózg w końcu przestają funkcjonować w sposób prawidłowy, co jest przyczyną wystąpienia zagrażających życiu objawów.

Choroba Fabry'ego nazywana jest lizosomalną chorobą spichrzeniową właśnie z powodu stopniowego odkładania się (spichrzania) substancji w lizosomach.

Główne objawy

Ból i zmęczenie

Ból uważany jest powszechnie za najwcześniejszy i najczęściej występujący objaw choroby Fabry'ego. Najprawdopodobniej spowodowany jest zajęciem układu nerwowego na skutek gromadzenia się GL-3 i jest to często pierwszy objaw, który zmusza pacjenta do udania się do lekarza pediatry. W wielu przypadkach ból wywoływany jest zmianami pogody, ekspozycją na wysokie temperatury, a także stresem lub zmęczeniem.

Większość pacjentów doświadcza dwóch rodzajów bólu: akroparestezji oraz tzw. "przełomów Fabry'ego". Akroparestezja jest zwykle odczuwana jako stały ból najczęściej w okolicy dłoni lub stóp. Opisywany jest jako pieczenie, mrowienie czy też uczucie stałego dyskomfortu. Ból najczęściej występuje z różnym nasileniem okresowo w czasie dnia.

"Przełomy Fabry'ego" są zwykle odczuwane jako ataki silnego, rozdzierającego, palącego bólu, początkowo odczuwanego w obrębie dłoni i stóp, a następnie promieniującego do innych części ciała. Przełomy takie są bardzo wyczerpujące i mogą trwać od kilku minut do kilku dni
 
Upośledzone pocenie

Z powodu odkładania się GL-3 w gruczołach potowych i z powodu uszkodzenia nerwów, większość osób z chorobą Fabry'ego albo poci się bardzo mało (hipohydrosis) albo w ogóle (anhydrosis). Jest to przyczyną przegrzewania organizmu podczas wysiłku fizycznego, wrażliwości na wysokie temperatury oraz częstych gorączek.

Wysypka skórna

Charakterystyczna czerwonawo-purpurowa wysypka skórna znana jako angiokeratoma, jest najbardziej widocznym znakiem choroby Fabry'ego. Angiokeratoma najczęściej występuje się w okolicy od pępka do kolan oraz w miejscach, gdzie skóra ulega rozciąganiu (łokcie lub kolana). Zwykle zmiany te pojawiają się w wieku dojrzewania i często stanowią pierwszy objaw umożliwiający postawienie prawidłowej diagnozy, mogą mieć wielkość od łepka szpilki do kilku milimetrów.

Złogi w rogówce

Często u pacjentów z chorobą Fabry'ego spotyka się złogi w rogówce oka. Można je odkryć za pomocą prostego badania oka w lampie szczelinowej. Złogi te określane są jako „zwyrodnienie wirowate rogówki” i są wynikiem odkładania się GL-3 w naczyniach krwionośnych oka. 

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe

Wiele osób z chorobą Fabry'ego odczuwa bóle brzucha, spowodowane zajęciem przez chorobę żołądka i jelit. Zazwyczaj są to bóle poposiłkowe, biegunki i mdłości.

Uszkodzenie głównych układów

Ciągłe odkładanie się GL-3 doprowadza z czasem do zwężenia naczyń krwionośnych. Oznacza to, że serce, nerki i mózg nie otrzymują wystarczających ilości substancji odżywczych, które mogłyby im zapewnić prawidłowe funkcjonowanie. W wyniku tego pacjenci z chorobą Fabry'ego mogą doświadczyć bardzo poważnych, zagrażających życiu uszkodzeń głównych narządów organizmu. Do najgroźniejszych powikłań należą:

Powikłania nerkowe

• Nieprawidłowa funkcja nerek - występujący białkomocz
• Niewydolność nerek

Powikłania sercowe

• Powiększenie serca
• Upośledzenie funkcji zastawek
• Zaburzenia rytmu serca
• Zawał serca
• Niewydolność serca

Powikłania ze strony centralnego układu nerwowego

• Zawroty głowy lub vertigo
• Bóle głowy
• Przedwczesny udar

W przypadku zwiększonego ryzyka udaru mózgu należy stale stosować leki przeciwzakrzepowe.

Wiele osób doświadcza pierwszych objawów choroby Fabry'ego we wczesnym dzieciństwie - być może już w czwartym roku życia. Jednakże objawy są często mylnie interpretowane, a czasami nawet ignorowane. Ocenia się, że średnio od wystąpienia choroby do jej prawidłowego zdiagnozowania mija zazwyczaj około 15 lat, a pacjent poddawany jest konsultacji 9 specjalistów.

Dziedziczenie choroby

Choroba Fabry'ego spowodowana jest defektem genu i dziedziczy się w sposób recesywny, związany z chromosomem X. Oznacza to, że nieprawidłowy gen znajduje się w chromosomie X i przekazywany jest przez matkę, (która jest nosicielką) jako choroba na statystyczną połowę swoich synów, a jako nosicielstwo na połowę swoich córek. Chory ojciec obarcza zaś chorobą wszystkie swoje córki, ale za to żadnego ze swoich synów. Choroba Fabry'ego dziedziczy się tak samo jak hemofilia.

Leczenie

W 2001 roku w krajach Unii Europejskiej zostały zarejestrowane leki, które potrafią naprawić skutek błędu genetycznego. Są to leki, które zwierają wyizolowany enzym, mający zdolność przenikania do wnętrza liposomów czyli miejsc, w których w normalnych warunkach, u zdrowych ludzi, enzym ten jest wytwarzany. Podawane dożylnie leki mogą rozkładać nagromadzony przez całe dotychczasowe życie pacjenta materiał i prowadzić do powrotu prawidłowych funkcji naczyń krwionośnych i organów, o ile nie uległy one nieodwracalnemu uszkodzeniu.

Leki te zostały również zarejestrowane w Polsce w styczniu 2003 roku. Badania kliniczne mające na celu rejestrację leku Fabrazym (agalsidase beta) w USA były prowadzone również w Polsce. Uczestniczyło w nich dwóch pacjentów pod opieką pani prof. Anny Tylki-Szymańskiej w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.


Źródło: www.fabry.org.pl