Prolaktyna, Hiperprolaktynemia.
Jest wydzielana przez przysadkę mózgową - gruczoł wewnątrzczaszkowy, produkujący wiele różnych hormonów. Prolaktyna podobna jest w budowie do hormonu wzrostu (GH). Jej działanie polega na stymulowaniu wzrostu - ale nie wysokości ciała czy masy mięśniowej lecz przede wszystkim płodu i gruczołu piersiowego. Wydzielana jest zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn - oczywiście normy jej poziomu we krwi są inne u obu płci.
W medycynie wiele problemów powoduje nadmiar prolaktyny a nie brak, gdyż wywiera przeciwstawny efekt do hormonów płciowych.
Konsekwencje nadmiaru prolaktyny to przede wszystkim konsekwencje niedoboru hormonów płciowych:
zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, trądzik i nadmierne owłosienie u kobiet
impotencja u mężczyzn
spadek libido, stany depresyjne, drażliwość
zaburzenia mineralizacji (uwapnienia) kości
Ponadto nadmiar prolaktyny może doprowadzić do mlekotoku (u obu płci) i powiększenia gruczołu piersiowego (ginekomastii) u mężczyzn.
Jeżeli przyczyna hiperprolaktynemii jest gruczolak przysadki czy inny guz wewnątrzczaszkowy (o czym niżej) moga dołaczyć się bóle głowy i czasami zaburzenie widzenia. Ta grupa objawów pojawia się w przypadku dużych guzów, uciskających na sąsiednie struktury, absolutnie nie w przypadku kilkumilimetrowych guzków.
Jest też wiele innych mniej swoistych objawów, które tu pomijam.
Bardzo ważną sprawą jest zwrócenie uwagi, że wystąpienie w.w objawów wcale nie przesądza o istnieniu hiperprolaktynemii gdyż ich przyczyny moga być inne - jak na przykład:
Ginekomastia (powiększenie piersi) u meżczyzn najczęściej spowodowane jest ubocznymi działaniami różnych leków, w drugiej kolejności niedoborem męskich hormonów.
Wydzielina z gruczołu piersiowego (mlekotok) u kobiet poza okresem karmienia często jest objawem tzw. samoistnym - bez hiperprolaktynemii i innej uchwytnej choroby.
Zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, trądzik i nadmierne owłosienie u kobiet to często objaw hiperandrogenizmu - nadmiaru hormonów męskich i/lub zespołu policystycznych jajników
Wykrywanie hiperprolaktynemii:
Wystąpienie powyższych objawów nakazuje natomiast badanie poziomu prolaktyny w surowicy krwi - ot całe wykrywanie hiperprolaktynemii...
Przyczyny hiperprolatynemii:
Zażywanie leków powodujących wzrost poziomu prolaktyny (najczęstsza przyczyna, - jest ich tyle, że spis nie mieści się na na stronie, najczęściej są to leki przeciwdepresyjne i inne działające na układ nerwowy)
Inne choroby wywołujące wzrost poziomu prolaktyny - najczęściej niedoczynność tarczycy.
Nadmierne wydzielanie prolaktyny bez uchwytnej przyczyny, bez zmian chorobowych w przysadce tzw "hiperprolaktynemia czynnościowa"
Gruczolaki (guzki) przysadki mózgowej wydzielające prolaktynę (nazywamy to "prolactinoma")
Inne guzy wewnątrzczaszkowe uciskające na tzw. szypułę przysadki (coś, czym przysadka łączy się z resztą mózgu)
Powyższe przyczyny zostały uszeregowane według częstości występowania. Zatem Szanowna Pacjentko (Szanowny Pacjencie) jeżeli zostanie u Ciebie wykryty podwyższony poziom prolaktyny - nie musisz od razu mieć guza mózgu - najpierw przyjrzyj się lekom, które zażywasz...
Jasne jest także, że hiperprolaktynemia to dość częsta przypadłość, ze względu na mnogość przyczyn ją wywołujących. Z tego samego powodu uchwycenie jej przyczyny i znaczenia chorobowego wcale nie jest proste. Jeżeli zostanie stwierdzona - najważniejszy jest kontakt z kompetentnym lekarzem, który opanuje sytuację:
Wykluczy inne choroby (przede wszystkim niedoczynność tarczycy)
Zastanowi się nad lekami, które zażywasz - podejmie decyzję o ich odstawieniu lub o dalszym leczeniu mimo hiperprolaktynemii.
Jeżeli jest podejrzenie gruczolaka przysadki lub innych zmian wewnątrzczaszkowych - skieruje na badanie rezonansu magnetycznego glowy (MRI)
Leczenie hiperprolaktynemii:
Pierwsze pytanie - czy leczyć? No tak! W końcu hormony płciowe po coś istnieją...Hiperprolaktynemia to też częsta przyczyna problemów z zajściem w ciążę.
Stosujemy leki:
Bromokryptynę (Bromergon, Ergolaktyna, Parlodel) - tani, skuteczny lek, ale czasami wywołuje zawroty głowy, nudności i inne nieprzyjemne objawy. Dlatego zalecamy przyjęcie leku tuż przed spaniem. Dolegliwości te mogą ustąpić po paru dniach albo i nie.
Norprolac (nazwa chemiczna Carbegolid) skuteczny, drogi, pozbawiony objawów ubocznych.
Dostinex (nazwa chemiczna Quinagolid) skuteczny, bardzo drogi, pozbawiony objawów ubocznych, zażywanie tylko 2 x w tyg (albo jeszcze rzadziej!)
Co do guzów wewnątrzczaszkowych - zasadniczo nie operuje się prolactinoma! Guzki te (nawet duże) w większości przypadków pięknie zmniejszają się po w.w lekach! Ich wielkość zazwyczaj jest proporcjonalna do wydzielania prolaktyny co ułatwia leczenie i kontrolę.
Inne guzy wewnątrzczaszkowe, w których hiperprolaktynemia jest tylko sprawą uboczną - oczywiście się operuje.
Źródło: www.endokrynologia.net