Oko jak i kady narząd w ciele człowieka, starzeje się traci swoje właściwości.


Utraty którego z pięciu zmysłów obawiasz się najbardziej? Większość ludzi wskazuje na zdolność widzenia. Mimo to wielu z nas nie troszczy się o swoje oczy i często zaniedbuje rutynowe badania u okulisty.

Podobnie jak reszta twojego ciała, oko ulega w ciągu życia naturalnym zmianom. Zmiany te zachodzą stopniowo i stają się widoczne w późniejszych latach, gdy struktury wewnątrz oka i w jego otoczeniu stają się mniej wydolne. U większości ludzi pierwszym objawem jest starczowzroczność, gorsze widzenie z bliska. Na szczęście problem ten mogą rozwiązać okulary do czytania lub okulary dwuogniskowe.

Jednak poważniejsze choroby oczu związane z wiekiem mogą spowodować utratę wzroku lub zaburzenia widzenia, których nie mogą skorygować okulary. Ponad milion Amerykanów w wieku powyżej 40 lat uznawanych jest za niewidomych, co oznacza, że mają ostrość widzenia 20/200 lub gorzej w swoim najlepszym oku, nawet przy zastosowaniu soczewek korekcyjnych lub operacji. Kolejne 2,4 miliona ma znacznie ograniczone widzenie. Ryzyko rozwinięcia się problemów z widzeniem wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie po 65 roku życia. Oto dramatyczny przykład: osoby w wieku 80 lat lub starsze stanowią około 8 procent ludności Stanów Zjednoczonych, ale wśród niewidomych jest ich 69 procent.

Cztery zaburzenia, które stanowią największe zagrożenie dla wzroku po 40 roku życia to: zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem oraz retinopatia cukrzycowa. Wśród innych częstych schorzeń oczu znajdują się: starczowzroczność, suchość oczu, męty i błyski, odwarstwienie siatkówki i problemy z powiekami, takie jak opadanie górnej lub dolnej powieki.

Dlatego warto regularne badać oczy, zwłaszcza jeśli masz cukrzycę lub w twojej rodzinie występowała jaskra, oraz wiedzieć, jak rozpoznać czynniki ryzyka i objawy poszczególnych chorób oczu oraz jakie kroki można podjąć w celu zapobiegania lub leczenia, zanim wzrok jeszcze bardziej się pogorszy. Na przykład, jeśli masz cukrzycę, ważne jest, aby utrzymać ciśnienie tętnicze, poziom cukru we krwi i poziom cholesterolu pod kontrolą, by uniknąć utraty wzroku z powodu retinopatii cukrzycowej. Jeśli masz wczesne objawy zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem, porozmawiaj z lekarzem o tym, czy brać witaminy i suplementy cynkowe. 

Inżynieria gałki ocznej

Choć oko ma opinię delikatnego narządu, jest bardzo odporne i wytrzymałe, zaprojektowane przez naturę tak, by wytrzymało do niemowlęctwa do późnego wieku. Gałka oczna ma kształt kuli o średnicy około 2,4 centymetra, z niewielką wypukłością z przodu. Znajduje się w zbudowanym z kości czaszki oczodole i jest otoczone przez poduszkowate warstwy tłuszczu, tkanki włóknistej i mięśni.

Powieki i rzęsy działają jak wycieraczki, usuwając kurz i inne zanieczyszczenia, które mogłyby uszkodzić oko. Gruczoł łzowy, ulokowany jest za górną powieką wytwarza łzy, które napływają na powierzchnię oka nawilżając ją, odżywiając i usuwając ciała obce. Łzy odpływają do nosa poprzez kanaliki w kąciku oka.

Spojówka jest cienką, bezbarwną błoną wyściełającą wewnętrzne powierzchnie powiek i przednią część twardówki, białej powierzchni zewnętrznej oka. Spojówka jest tak wrażliwa, że kiedy poczuje obecność ciała obcego, automatycznie uruchamia reakcję ochronną, taką jak łzawienie lub mruganie.

Sześć mięśni zewnątrzgałkowych odpowiada za ruchy każdego oka w górę i w dół, z boku na bok, po przekątnej i obrót. Mięśnie działają w parach i przebiegają od tyłu oczodołu do boków gałki ocznej, pod spojówką.

Trzy oddzielne warstwy tkanek otaczają oko i stanowią jego ściany. Zewnętrzną warstwę (około 1 mm grubości) stanowi mocny kolagen. Widać go zarówno jako twardówkę (biała część), jak i rogówkę (przezroczyste okienko w kształcie kopuły w przedniej części oka.)

Warstwa środkowa, zwana błoną naczyniową, składa się z tęczówki, ciała rzęskowego i naczyniówki. Tęczówka – pigmentowana część, który może być niebieska, zielona, brązowa lub innego koloru, tworzy pierścień wokół źrenicy, czarnej dziury w centrum tęczówki. Będąca zasadniczo okrągłą zasłoną z włókien mięśniowych tęczówka kontroluje ilość światła docierającego do oka. Podobnie jak w przypadku automatycznego aparatu fotograficznego, który dostosowuje wielkość otworu przysłony do oświetlenia, nie podlegające naszej woli mięśnie tęczówki rozwierają źrenicę, aby wpuścić więcej światła przy słabym oświetleniu i zamykają przy jasnym świetle. Dobrym przykładem adaptacji oka są lekko bolesne zmiany, które pojawiają się przy wyjściu na słońce po siedzeniu w ciemnym kinie. Nawet subtelne zmiany oświetlenia wywołują szybką reakcję oka, a mięśnie tęczówki nieprzerwanie dostosowywują się do środowiska.

Tuż za źrenicą i tęczówką znajduje się soczewka, której zewnętrzna krawędź przytwierdzona jest do ciała rzęskowego przez więzadła. Soczewka skupia promienie świetlne na siatkówce, cienkiej, wrażliwej na światło warstwie wewnętrznej w tylnej części oka. Mięśnie ciała rzęskowego umożliwiają elastycznej soczewce zmiany kształtu i zogniskowanie na obiektach w różnych odległościach. Kiedy patrzysz na odległe drzewo, mięśnie rozluźniają się i rozciągają więzadła, co z kolei rozciąga soczewkę powodując jej spłaszczenie. Ale gdy przeniesiesz wzrok na coś bliskiego, jak ekran komputera, dochodzi do skurczu mięśni i rozluźnienia więzadeł, a soczewka staje się grubsza i bardziej wypukła w części środkowej. Zdolność soczewki do nastawiania ostrości na dalekie i bliskie obiekty nazywa się akomodacją.

Ciało rzęskowe wytwarza również ciecz wodnistą, wodnisty płyn, który dostarcza substancji odżywczych soczewce. Ciecz wodnista występuje głównie w przestrzeni pomiędzy tęczówką a rogówką, znanej jako komora przednia. Płyn przepływa do tego regionu z komory tylnej - obszaru między tęczówką a soczewką, a następnie usuwa z oka produkty przemiany materii z pomocą siateczki beleczkowej i kanału Schlemma, okrągłego systemu drenażu, który znajduje się u zbiegu przezroczystej rogówki, białej twardówki i kolorowej tęczówki. W zdrowym oku ta cyrkulacja stale odprowadza i doprowadza ciecz wodnistą, utrzymując równowagę płynów w obu komorach.

Za soczewką jest ciało szkliste. Ten przejrzysty, stabilny żel, który wygląda jak surowe białko jaja, wspiera i wypełnia tylne dwie trzecie oka.

Naczyniówka leży pomiędzy twardówką a siatkówką w tylnej części oka. Błona ta pełna jest naczyń krwionośnych, które przenoszą tlen i substancje pokarmowe do sąsiedniej, zewnętrznej części siatkówki.

Najgłębsza warstwa, siatkówka, przechwytuje i zapisuje obrazy. Jest masą wyjątkowych komórek i włókien nerwowych, które wysyłają do mózgu wizualne komunikaty dotyczące rozmiaru, kształtu, koloru i odległości widzianych obiektów. Obrazy podróżują poprzez nerw wzrokowy, który doprowadza sygnały do mózgu.

W siatkówce jest około 150 milionów pręcików i siedem milionów czopków –wyspecjalizowanych komórek zawierających substancje, które reagują na różne długości fali światła. Znajdujące się głównie na peryferiach siatkówki pręciki nie dostrzegają kolorów. Czopki, wrażliwe na barwy, są odpowiedzialne za dostrzeganie drobnych szczegółów w centrum pola widzenia. Pozwalają nam czytać i rozpoznać znajomą twarz. Czopki są najbardziej aktywne w jasnym świetle, podczas gdy pręciki najbardziej wrażliwe w ciemności, dlatego trudno dostrzec kolory i szczegóły przy słabym świetle. Czopki znajdują się głównie w plamce żółtej, bardzo małej części siatkówki, które daje nam ostre widzenie centralne. Najlepsze widzenie, potrzebne do czytania lub precyzyjnej pracy pochodzi z dołka środkowego, w centrum plamki żółtej. Pozostała część siatkówki zapewnia widzenie peryferyjne (na boki), które jest mniej ostre.

Sztuka widzenia

W momencie narodzin wzrok nie jest w pełni rozwinięty; mózg i oczy muszą nauczyć się współpracować w pierwszych miesiącach życia. Gdy się rozwinie, oczy i mózg działają wspólnie, aby zapewnić praktycznie natychmiastową informację wizualną.

Zastanów się, co się dzieje, kiedy idziesz przez parking i dostrzegasz swój samochód. Po pierwsze, w rzeczywistości widzisz odbite od samochodu światło, które wnika do oka.

Jeśli obraz jest czysty, oznacza to, że światło odbite od powierzchni samochodu trafiło na twoją rogówkę, gdzie uległo załamaniu, a następnie poprzez ciecz wodnistą trafiło do soczewki. Promienie światła są następnie ponownie załamywane, przechodzą przez ciało szkliste i są rzutowane na siatkówkę do góry nogami jako płaski obraz.

Światło jest absorbowane przez siatkówkę oka i zamienia się w energię elektryczną, którą nerw wzrokowy przenosi się do odpowiedzialnego za widzenie obszaru mózgu. Dane o samochodzie, jego wielkości, kształcie, kolorze i położeniu są wysyłane wzdłuż nerwu wzrokowego jako impulsy, rodzaj kodu, który rozszyfrowuje mózg. Chociaż obraz na siatkówce jest do góry nogami, mózg automatycznie ustawia go prawidłowo.

Chociaż możliwe jest widzenie tylko jednym okiem, zazwyczaj opieramy się na widzeniu obuocznym, które daje percepcję głębi. Pojawia się trójwymiarowy widok pojazdu, ponieważ mózg interpretuje to, co jest postrzegane oboma oczami (każdym z nieco innej perspektywy) jako jeden obraz.

Jeśli szpanerski samochód w pobliżu zwróci twoją uwagę, natychmiast zwracasz tam wzrok bez udziału myśli. Zewnętrzne mięśnie oczu są zsynchronizowane, aby koordynować położenie i ruchy oczu.

Dlaczego starzenie może powodować problemy

Podobnie jak włosy i skóra, także oczy ulegają z wiekiem starzeniu. Chociaż wiele z tych zmian jest częścią normalnego procesu starzenia, niektóre sprzyjają poważniejszym problemom.  Z wiekiem mięśnie powiek słabną, a skóra staje się cieńsza i bardziej wiotka. Może to spowodować opadanie górnej powieki lub obwisanie dolnej. Brwi i rzęsy mogą stracić bujność i być znacznie cieńsze.

Spada również wytwarzanie łez, a tłusta warstwa, jaką pozostawiają łzy, zmniejsza się wraz z mniejszą wydolnością gruczołów w spojówce i powiekach. Zmiany te mogą prowadzić do gromadzenia się śluzu, co powoduje lepkość lub sprawić, że rogówka staje się sucha powodując podrażnienie albo dyskomfort - „piasek w oczach”.

Spojówki stają się z wiekiem cieńsze i bardziej kruche, a rozrost włókien elastycznych nadaje im żółtawy odcień. Biała część oka (twardówka) przyjmuje również żółty odcień z powodu gromadzenia się tłuszczów. W twardówce może się odkładać wapń, tworząc szaroprzezroczyste plamy. Spojówka pomiędzy powiekami zaczyna się degenerować, a na rogówce może powstać nieprzezroczysty biały pierścień wokół jej krawędzi.

Z czasem soczewka twardnieje i traci elastyczność. To sprawia, że trudniej skupić wzrok na bliskich obiektach – to stan zwany starczowzrocznością. Także nocne widzenie jest gorsze. Zmiany te zazwyczaj występują jednocześnie w obu oczach.

Starzenie się może także powodować ściemnienie soczewki, jej nieprzejrzystość, a w niektórych przypadkach pogrubienie, co powoduje krótkowzroczność. Zmętnienie soczewki, które nazywamy zaćmą, zwykle rozwija się powoli przez wiele lat. Może nie być zauważone, dopóki nie dotyczy centralnej części, co upośledza widzenie.

Z biegiem czasu przednia komora oka może stać się płytsza u niektórych podatnych osób – na przykład tych, które mają małe oczy i dalekowzroczność, co zwiększa ryzyko zablokowania odpływu cieczy wodnistej w pobliżu tęczówki. Gromadzenie się płynu może prowadzić do wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, co niszczy nerw wzrokowy. Jest to tak zwana jaskra zamkniętego kąta, która nieleczona może spowodować ślepotę. Inna forma jaskry, zwana jaskrą otwartego kąta, występuje wtedy, gdy wzrasta ciśnienie w oku z powodu zmniejszenia zdolności cieczy wodnistej do odpływania przez siateczkę beleczkową i kanał Schlemma. Ponieważ jaskra może niepostrzeżenie zabrać nam wzrok, zanim wystąpią objawy, ważne jest, aby wykonywać rutynowe badania oczu.

Starzejąca się siatkówka robi się cienka, może stawać się coraz mniej wrażliwa z powodu utraty komórek, ograniczenia dopływu krwi i degeneracji. Szczególnie narażona jest plamka żółta – jej związane z wiekiem zwyrodnienie jest poważną chorobą, która może pozbawić widzenia centralnego.

Choć związane z wiekiem zmiany dotyczą wszystkich, są istotne różnice rasowe, gdy chodzi o rodzaje chorób oczu. W przypadku Amerykanów powyżej 40 lat główną przyczyną ślepoty u białych mężczyzn jest związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej, podczas gdy u osób rasy czarnej jest to zaćma, a u Latynosów – jaskra. (Prawdopodobnie wynika to z kombinacji czynników, takich jak genetyka, wzorce dietetyczne i dostęp do opieki medycznej.)

Niepokojące objawy

W przypadku większości ludzi z wiekiem nie dochodzi do rozwoju choroby oczu – zwykle wystarczą tylko okulary do czytania i lepsze oświetlenie. Ale dobrze jest zobaczyć się z lekarzem okulistą, jeśli wystąpi którykolwiek z następujących objawów lub problemów:

- wytrzeszcz oczu
- zmiana koloru tęczówki
- zez
- ciemna plama w centrum pola widzenia
- trudności ze skupianiem wzroku na odległych obiektach
- podwójne widzenie
- suche oczy, swędzenie lub pieczenie
- epizody osłabionego widzenia
- nadmiar wydzieliny lub łzawienie
- ból oczu
- męty i błyski
- guz rosnący na powiece
- halo (kolorowe koła wokół źródeł światła) lub odblaski
- zamglone lub niewyraźne widzenie
- niezdolność do zamknięcia powiek
- utrata widzenia obwodowego
- zaczerwienienie oczu lub wokół nich
- plamy w polu widzenia
- nagła utrata wzroku
- problemy z przystosowaniem wzroku do ciemnego pokoju
- nadmierna wrażliwość na światło i blask
- „zasłona” utrudniająca widzenie
- falisty lub krzywy wygląd linii prostych 



Źródło: www.wiadomosci.onet.pl