Oczopląs możemy zdefiniować jako mimowolne, powtarzające się ruchy pionowe lub poziome gałek ocznych. Podobne ruchy oczu mogą pojawiać się prawidłowo, gdy śledzimy poruszające się przedmioty (np. patrząc przez okno poruszającego się pociągu - tzw oczopląs aptokinetyczny) lub podczas stymulacji układu przedsionkowego. Oczopląs składa się z dwóch faz: wolnej w jednym i szybkiej w odwrotnym kierunku (oczopląs skaczący).

Kierunek oczopląsu określamy według fazy szybkiej. Czasami występuje oczopląs, w którym obie fazy są sobie równe co do prędkości (oczopląs wahadłowy). Oczopląs skaczący może być także widoczny w skrajnym położeniu oczu (oczopląs pozycji skrajnej).

Oczopląs skaczący może występować w następujących stanach:

- w chrobach móżdżku; nasila się przy patrzeniu w kierunku strony uszkodzonej. Faza szybka oczopląsu skierowana jest również w stronę uszkodzoną,
- w czasie stosowania niektórych leków (np. takich jak barbiturany),
- w uszkodzeniach błędnika i jego połączeń centralnych, co powoduje powstanie oczopląsu skaczącego z ruchami o małym zakresie. Jest on skierowany w stronę przeciwną niż miejsce uszkodzenia i występuje tylko w ostrym okresie choroby,

Oczopląs pionowy ku górze (z fazą szybką ku górze) często towarzyszy chorobom pnia mózgu. Może on również wystąpić w przebiegu zatruć, np. zatruciu alkoholowym,
Oczopląs pionowy ku dołowi (z fazą szybką ku dołowi) może wystąpić z uszkodzeniami dołu tylnego położonymi w pobliżu połączenia rdzenia kręgowego z mózgiem (np. w zespole Chiariego, w którym tkanka móżdżku przechodzi przez otwór wielki). Stwierdza się go również u pacjentów z chrobobami demielinizacyjnymi, a także w zatruciach.

U pacjentów z porażeniami nerwowymi lub niedoczynnością mięśni zewnątrzgałkowych może rozwinąć się oczopląs podczas patrzenia w kierunku porażonego mięśnia (oczopląs wywołany spojrzeniem). Faza szybka występuje w kierunku działania osłabionego mięśnia.

Oczopląs może być wrodzony:

- oczopląs wrodzony czuciowy; ruchy oczu mogą mieć równą prędkość w obu kierunkach (oczopląs wahadłowy) lub też może być to oczopląs skaczący; związany jest on ze znacznym osłabieniem widzenia (np. wrodzona zaćma, bielactwo),
- wrodzony oczopląs motoryczny jest to oczopląs skaczący i rozwija się w momencie urodzenia u dzieci bez zaburzeń widzenia,

Stałe ruchy oczu w oczopląsie wrodzonym pogarszają ostrość wzroku, ale nie występuje tutaj wrażenie ruchów przedmiotów. Stopień osłabienia ostrości wzroku zależy od:
- prędkości ruchów oczopląsowych,
- występowania krótkich przerw pomiędzy ruchami oczopląsowymi, w czasie których obraz może być zogniskowany w dołku,
- możliwości zmniejszenia oczopląsu przez zwolnienie akomodacji (co obserwuje się dość często),

Wielu pacjentów znajduje taką pozycję oczu, w której redukuje ruchy oczopląsowe do minimum (pozycja zerowa), poprawiając w ten sposób ostrość wzroku.



Źródło: www.optometria.info.pl
Zdjęcie: www.images.google.pl