Choroba ta jest tematem tabu i bywa powodem wykluczania i wyobcowania ze społeczeństwa. Jaka jest na prawdę?


Choroby psychiczne, a wśród nich schizofrenia już od dawna zarówno fascynowały jak przerażały ludzi. Jak każde schorzenie, które ściśle dotyczy ludzkiego umysłu, pomimo wielu lat badań pozostaje dla nas po części tajemnicą.

Choć w dzisiejszych czasach (przynajmniej w naszym kręgu cywilizacji) nikt już nie nazywa schizofreników ludźmi opętanymi przez diabła czy inne złe moce, to wokół tej choroby krąży wiele nieprawdziwych i krzywdzących cierpiące na nią osoby mitów. I choć dotyka jedynie 1% społeczeństwa, warto wiedzieć o niej coś więcej.

Objawy

Pojęcie schizofrenia dosłownie oznacza rozszczepienie umysłu. Według znawców polega jednak nie na umieszczeniu dwóch osób w jednym umyśle, a raczej na rozłam między myśleniem, emocjami, zachowaniem i motywacją kierującą chorym czy nawet jednoczesne przeżywanie sprzecznych rzeczy. To właśnie powoduje, że schizofrenik zachowuje się często nieodpowiednio do wymagań sytuacji, a jego reakcje emocjonalne czy wypowiedzi zdają się zaś czasami nie pasować do kontekstu.

Najbardziej charakterystyczne objawy tej choroby dzielimy na tak zwane pozytywne (czyli wytwórcze), na przykład: halucynacje, urojenia czy różnego typu dziwne zachowanie oraz negatywne: apatia, utrata zainteresowań czy wycofanie się z kontaktów ze światem (w zamian zaś skupianie się na świecie własnych przeżyć wewnętrznych).

Przyczyny

Istnieje wiele hipotez na temat przyczyn powstania tej choroby, ale żadna nie została potwierdzona. Obecnie naukowcy uważają, że schizofrenia może mieć związek ze zbyt niską aktywnością dopaminy (jednego z neuroprzekaźników) w płatach czołowych i innych częściach mózgu (np. w układzie limbicznym odpowiadającym m.in. za regulację zachowań emocjonalnych).

Nie udało się również odnaleźć genu odpowiedzialnego za powstawanie schizofrenii, choć uważa się że część osób może być bardziej podatna na zachorowanie ze względu na odziedziczoną wrażliwość emocjonalną i silniejsze przeżywanie wyzwalających emocje wydarzeń (szczególnie gdy tragedie jak śmierć bliskiej osoby dotykają nas w młodym wieku, gdy dopiero formuje się osobowość).

Uważa się również, że schizofrenia może być „wyzwalana” przez zażywanie silnych środków psychoaktywnych np. amfetaminy czy LSD które u bardzo wrażliwych osób już po jednym użyciu mogą wywołać objawy choroby.
 
Zbliżająca się choroba

Schizofrenia dotyka najczęściej ludzi między 15 a 30 rokiem życia, a jej wystąpienie poprzedzają zazwyczaj tak zwane objawy prodromalne (przepowiadające). Dla cierpiących osób i ich bliskich powinny być sygnałem, by zasięgnąć porady lekarskiej.

Objawy te to nie tylko mało specyficzne i występujące często u każdego nastolatka: niechęć do spędzania czasu z rówieśnikami, problemy z koncentracją, nadmierne zainteresowanie religią, ale także (bardziej niepokojące) zaburzenia widzenia rozmiarów czy kolorów oraz utrata pamięci. Symptomy te, przed wystąpieniem choroby mogą stopniowo narastać lub też po jednym epizodzie dziwnego zachowania, zupełnie zniknąć, by nawet po paru miesiącach powrócić już jako pełnowymiarowa psychoza.

Przebieg schizofrenii

Schizofrenia przebiega zazwyczaj fazami. Pierwsza z nich to faza psychotyczna czyli czas kiedy chory cierpi z powodu faktycznych objawów choroby takich jak wspomniane wcześniej urojenia, złudzenia czy zaburzenia myślenia. Odpowiednie dobrane leki potrafią je wyeliminować lub chociaż skrócić czas ich trwania.

W drugiej fazie tak zwanej stabilizacji, u chorych najczęściej objawy są słabsze, dominuje apatia, spowolnienie myślenia. Przebieg choroby, długość poszczególnych faz, a także częstość nawrotów jest bardzo indywidualna i bardzo trudna do przewidzenia.

Schizofrenia paranoidalna

Istnieje wiele typów schizofrenii, ale najczęściej występująca to schizofrenia paranoidalna. Do najczęstszych objawów należą urojenia o charakterze prześladowczym (np. bycia posłańcem jakiejś wyższej siły, agentem wywiadu czy bycia zdradzanym przez najbliższych) i omamy słuchowe (jak docierające do chorego rozkazy czy wyśmiewanie jego osoby). Osoba chora jest często dodatkowo bardzo drażliwa i łatwo wybucha gniewem czy złością.

Schizofrenia katatoniczna

Innym dość charakterystycznym typem schizofrenii jest odmiana katatoniczna. Co ciekawe w krajach uprzemysłowionych jest już z niewiadomych przyczyn spotykana dość rzadko, ale w pozostałych miejscach świata wciąż jest dość częsta.

U chorych dominuje znaczny spadek aktywności zarówno ruchowej jak i słownej, zastyganie i sztywność (czyli przyjmowanie i utrzymywanie nawet najdziwniejszych pozycji ciała) oraz tak zwana giętkość woskowa czyli trwanie w pozach nadanych przez innych ludzi.

Dawne sposoby leczenia

Do leczenia schizofrenii przez długie lata stosowano metody, które z punktu widzenia dzisiejszych standardów wydają się być trudne do zaakceptowania. Z braku innych skutecznych środków jeszcze w połowie ubiegłego wieku chorych poddawano terapii za pomocą wstrząsów i śpiączek insulinowych (metoda ta w USA wyszła z użycia w latach 70-tych, ale w Chinach i ZZSR stosowana była jeszcze później).

Do leczenia schizofrenii używano także terapii elektrowstrząsowej (czyli przepuszczaniu przez mózg pacjenta prądu o napięciu do 450V i natężeniu do 0,9A), co powinno między innymi pobudzać uwalnianie neuroprzekaźników. Choć dokładny mechanizm działania tej metody nie jest znany to jest wciąż stosowana i polecana m.in. w stanach ciężkiej katatonii. Oczywiście współcześnie elektrowstrząsy aplikowane są pacjentom w znieczuleniu ogólnym i po zwiotczeniu mięśni, nie wiąże się to więc z dość brutalnym obrazem znanym ze starych filmów.

Współczesne leki

Współcześnie leczenie schizofrenii opiera się głównie na podawaniu leków przeciwpsychotycznych, tak zwanych neuroleptyków (leczą one objawy choroby, ale nie eliminują jej przyczyn). Od czasu syntezy pierwszych z nich czyli chlorpromazyny (obecnie rzadko stosowanej ze względu na liczne skutki uboczne) i klozapiny (stosowanej do dziś m.in. w schizofrenii lekoopornej) w psychofarmakologii zaszła prawdziwa rewolucja.

Nowe leki (tak zwane atypowe) nie tylko dają pierwsze efekty niekiedy już po tygodniu (w przypadku starych leków z tek grupy były to nawet 3 miesiące), ale działają na wszystkie objawy choroby, nie wywołując poważnych skutków ubocznych.

Życie z chorobą

Pojawienie się pierwszych objawów schizofrenii zmienia nie tylko życie cierpiącego na nią człowieka, ale i całej jego rodziny. Niestety mimo dostępu do skutecznych metod leczenia chorzy często po pierwszych epizodzie choroby zostają zupełnie izolowani od otoczenia i nie wracają już do aktywności sprzed choroby.

Nikt nie ma chyba wątpliwości że w przypadku tych często bardzo młodych osób może to bardzo negatywnie wpływać na ich stosunek do siebie i choroby z którą muszą się zmierzyć. W naszym kraju wciąż jednak brakuje nie tylko grup wsparcia dla osób chorych i ich rodzin, ale przede wszystkim społecznej otwartości, by choroby psychiczne i codzienne zmaganie się z nimi przestało być tematem tabu.





Źródło: www.odkrywcy.pl