Nie istnieje zwięzła i powszechnie przyjęta definicja choroby. Klinicznie określa ją ból stawów pojawiający się przy ruchach i postępująca dysfunkcja stawu.

Radiologicznie: cechy destrukcji chrząstki stawowej i podchrzęstnej warstwy kostnej współistniejące z cechami procesu naprawczego zwiększenie masy kostnej  (kondensacja struktury) w warstwie podchrzęstnej i wyrosła na granicy chrzęstno-kostnej (osteofity). Cechami patomorfologicznymi są ubytki chrząstki stawowej i tkanki kostnej ze współistnieniem cech na ogół mało aktywnego procesu zapalnego, który obejmuje torebkę stawową i okoliczne tkanki prowadzące do procesu zbliznowacenia.

Według definicji podanej w 1995 roku przez Keuttnera i Goldberga: „Choroba zwyrodnieniowa to wynik zarówno biologicznych, jak i mechanicznych zdarzeń, które destabilizują powiązane ze sobą procesy degradacji i syntezy chrząstki stawowej - chondrocytów i macierzy pozakomórkowej oraz warstwy podchrzęstnej kości. Proces ten może być zapoczątkowany przez liczne czynniki. Choroba obejmuje wszystkie tkanki stawu. Przejawia się morfologicznymi, biochemicznymi, molekularnymi i biomechanicznymi zmianami komórek macierzy, które prowadzą do rozmiękania, włókienkowatości, owrzodzeń i utraty masy   chrząstki   stawowej, stwardnienia i zagęszczenia tkanki kostnej, osteofitów i torbielek podchrzęstnych. Choroba zwyrodnieniowa charakteryzuje się bólem stawowym, tkliwością, ograniczeniem ruchomości  stawowej, pojawiającymi się niekiedy wysiękami, procesem zapalnym, któremu nie towarzyszą objawy układowe".

Kliniczne podtypy choroby

Podział na podtypy może się opierać na różnicach pod względem rodzaju zmian patologicznych, etiologii procesu zwyrodnieniowego i lokalizacji zmian chorobowych.

Pod względem charakteru zmian patologicznych wyróżnić można proces określany jako hiperostoza usztywniająca.

W hiperostozie zmiany naprawcze, a szczególnie osteofity, zdecydowanie dominują nad procesami destrukcyjnymi.

Rozróżniamy   hiperostozę usztywniającą zlokalizowaną (np. hiperostoza usztywniająca kręgosłupa, czyli choroba Foresdera) oraz hiperostozę usztywniającą szkieletu, w której proces jest rozsiany po licznych stawach. Hiperostoza usztywniająca bywa uważana za oddzielną jednostkę chorobową.

Pod względem etiologicznym dzielimy chorobę zwyrodnieniową na pierwotną (idiopatyczną), w której czynnik edopatogenetyczny jest nieznany, i wtórną, powstałą w wyniku różnych czynników, jak: uraz, wrodzone wady budowy, choroby metaboliczne, przebyte choroby zapalne stawów, zaburzenia hormonalne odkładanie się soli wapniowo-fosforowych na powierzchni stawu, uszkodzenia nerwów obwodowych i inne.

Na rozwój pierwotnej i wtórnej choroby zwyrodnieniowej istotny wpływ mają liczne czynniki predysponujące: późny wiek, płeć żeńska, czynniki etniczne, czynniki wrodzone, nieprawidłowa biomechanika stawu, nadwaga, wykonywany zawód, aktywność fizyczna, duża masa kostna i poziom hormonów.

Z punktu widzenia klinicznego istotne znaczenie ma podział według lokalizacji zmian. Odmienne jest bowiem znaczenie kliniczne istnienia zmian zwyrodnieniowych i różne postępowanie lekarskie w zależności od umiejscowienia zmian chorobowych.

Klinicznie najważniejszymi lokalizacjami są:

• staw biodrowy (koksartroza),

• staw kolanowy (gonartroza),

• kręgosłup (spondyloartroza).

 
Zmiany narządowe

Choroba zwyrodnieniowa stawów na ogół nie powoduje zmian w narządach wewnętrznych. Nierzadkie są objawy uciskowe korzeni nerwów obwodowych, wywołane kostnymi zmianami wytwórczymi, głównie kręgosłupa.

Diagnostyka różnicowa

Samo wykrycie zmian zwyrodnieniowych w stawie badaniem lekarskim i radiologicznym w większości przypadków nie stwarza trudności. Często jednak istnieją trudności w ocenie, czy obserwowane zmiany są wynikiem samego procesu zwyrodnieniowego, czy też proces ten nałożył się na istniejące wcześniej zmiany zapalne lub zmiany innego charakteru.

Czasem konieczne jest różnicowanie z martwicą ascetyczną nasad kostnych, chorobą odkładania pyrofosforanów wapnia lub chrzęstniako-kostniakowatością maziówki.

Badania konieczne do ustalenia rozpoznania
W zdecydowanej większości przypadków do ustalenia rozpoznania wystarczy badanie lekarskie i zdjęcie radiologiczne wykonane w dwóch płaszczyznach.

W przypadkach trudnych diagnostycznie może się okazać konieczne wykonanie niektórych badań, jak: CT, MRI, artroskopia, scyntygrafia izotopowa. W przypadkach ze współistnieniem wysięku stawowego zbadanie jego cech laboratoryjnych może być rozstrzygające w różnicowaniu z procesami zapalnymi.

 

 

Źródło: www.free.of.pl