Zatrucie pokarmowe może spowodowane być przez różne czynniki zawsze jednak powoduje negatywne objawy.


Latem wzrasta liczba bakteryjnych zatruć pokarmowych. Aby uniknąć problemów zdrowotnych podczas wakacji i wyjazdów urlopowych, pamiętajmy o częstym myciu rąk, dokładnym myciu warzyw i owoców. Zwracajmy także szczególną uwagę na stan higieny i zaplecze chłodnicze kupując lody, jedzenie w „budkach” czy w przydrożnych barach i restauracjach. Te same zalecenia stosujmy podczas egzotycznych podróży, szczególnie gdy zatrzymujemy się w tanich pensjonatach oraz na campingach. Jeśli już jednak dopadną nas uciążliwe dolegliwości żołądkowo-jelitowe, biegunka podróżnych czy biegunka pokarmowa, powinniśmy nawadniać organizm i przestrzegać lekkostrawnej diety. Zdaniem lekarzy, w leczeniu biegunek bakteryjnych, najważniejsze jest zlikwidowanie przyczyny, a nie objawów choroby, dlatego zaleca się rozważenie podania leków przeciwbakteryjnych (np. nifuroksazyd). Nie powinniśmy natomiast zażywać od razu środków przeciwbiegunkowych, ponieważ opóźniają one wydalenie toksyny drogą naturalną.

Powszechną i najczęstszą przyczyną zakażeń pokarmowych jest brak przestrzegania podstawowych zasad higieny - zaniechanie mycia rąk, mycia spożywanych owoców, warzyw lub zjedzenie skażonej chorobotwórczymi bakteriami lub ich toksynami wody lub żywności. W sytuacji spożycia toksyn, pierwszą reakcją obronną organizmu jest pojawienie się odruchów wymiotnych i wymiotów oczyszczających organizm już w przeciągu kilku godzin od zatrucia. Przy zakażeniu bakteriami konsekwencją jest biegunka objawiająca się luźnymi stolcami, której  mogą często towarzyszyć bóle i wzdęcia brzucha ustępujące po wypróżnieniu oraz gorączka.  

Jak podkreśla dr Maria Orzeszko z Kliniki Gastroenterologii, Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych Instytutu Żywności i Żywienia, należy pamiętać, że biegunka przy zakażeniu pokarmowym ma bardzo ważne działanie oczyszczające organizm z bakterii i toksyn. Chcąc szybko opanować objawy odruchowo sięgamy po leki hamujące perystaltykę, zmniejszające liczbę wypróżnień. To nieprawidłowa reakcja. Leki te wprawdzie początkowo poprawiają samopoczucie i zmniejszają dolegliwości, ale jest to zwodnicze.

W sytuacji gdy dochodzi do zakażenia bakteryjnego zażywanie tych leków nie ustrzeże nas przed dalszym namnażaniem bakterii, produkcją toksyn z istotnym ryzykiem przekroczenia bariery jelitowej i ich przedostania się do krwi, rozwoju posocznicy, tworzenia się ropni – mówi dr Orzeszko. W razie pojawienia się ostrej biegunki o nieznanej przyczynie zalecane jest unikanie leków przeciwbiegunkowych przynajmniej w ciągu kilku pierwszych dób trwania choroby, do czasu wyjaśnienia przyczyny. Dzięki temu unikniemy groźnych powikłań zdrowotnych.

Najczęstszą przyczyną biegunki bakteryjnej jest zakażenie

Eksperci podkreślają, że w przypadkach ostrej biegunki, szczególnie biegunki podróżnych, najpowszechniejszą przyczyną jest zakażenie. Najczęściej do zakażenia dochodzi drogą kropelkową jak w przypadku rotawirusów, które trwa od 4 do 8 dni, oraz drogą pokarmową wskutek spożycia źle przechowywanych produktów mlecznych, mięsnych i wody, w których mogły namnożyć się  takie bakterie  jak: Campylobacter - zakażenia trwającego przeciętnie 5-7 dni, czy też w wyniku spożycia nieumytych surowych warzyw i owoców, picia nieprzegotowanej wody zawierającej bakterie Escherichia coli, Shigella,  czy też zjedzenia potraw z surowymi jajkami skażonymi Salmonellą, lub też niewłaściwie przygotowanej wieprzowiny, mleka, wody z  Yersinią.

Jak postępować w przypadku biegunki bakteryjnej – radzi dr Maria Orzeszko

U osób dorosłych, które nie cierpią na zaburzenia odporności, przy zachowaniu podstawowych zasad higieny oraz dostatecznie intensywnym nawadnianiu i odżywianiu, w większości przypadków biegunek na tle bakteryjnym dochodzi do samowyleczenia w przeciągu kilku dni. Bardzo ważną zasadą  w takich sytuacjach jest niestosowanie leków hamujących perystaltykę (przeciwbiegunkowych), ponieważ zwiększa to ryzyko przedłużenia okresu choroby.

U dzieci, osób starszych i z osłabioną odpornością oraz u pozostałych chorych w razie konieczności leczenia przyczynowego, czyli zastosowania antybiotykoterapii, lekami pierwszego wyboru są chemioterapeutyki lub antybiotyki o szerokim działaniu przeciwbakteryjnym - obejmujące większość patogenów jelitowych, działające w obrębie przewodu pokarmowego, nie wchłaniające się i nie zaburzające równowagi flory fizjologicznej jelita grubego. Chemioterapeutykiem wykazującym takie właściwości jest  między innymi dobrze znany i sprawdzony przez wiele lat nifuroksazyd.  Nifuroksazyd działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie na większość bakterii wywołujących ostre biegunki zakaźne, ale nie niszczy flory fizjologicznej i nie usposabia do rozwoju wtórnej grzybicy.
Postępowanie w sytuacji wystąpienia biegunek bakteryjnych:
•    Nawadnianie organizmu doustnie lub dożylnie
•    Leczenie przyczynowe (leki przeciwbakteryjne np. nifuroksazyd)
•    Dieta ( z ograniczeniem mleka, unikanie  surowych warzyw i owoców, soków o działaniu wzdymającym, potraw ciężkostrawnych)

Co warto wiedzieć o bakteryjnych zatruciach pokarmowych

Co to jest biegunka bakteryjna?

Biegunką określamy stan, w którym dochodzi do zwiększonej liczby wypróżnień. U dorosłego człowieka jest to powyżej 3 wypróżnień w ciągu doby, o luźnej konsystencji - płynnych  lub półpłynnych, natomiast u dzieci określamy tak stan, w którym dochodzi do zwiększenia liczby wypróżnień i zmiany konsystencji stolca na płynną lub półpłynną w porównaniu  do okresu uznanego za stan zdrowia. Biegunkę trwającą do 14 dni traktujemy jako ostrą,  a gdy objawy utrzymują się powyżej tego okresu staje się biegunką przewlekłą.

Jak dochodzi do zakażenia bakteriami?

Gdy bakterie chorobotwórcze przekroczą pierwszą ważną barierę w przewodzie pokarmowym jaką jest kwaśny sok żołądkowy i przedostaną się do jelita cienkiego, dochodzi do ich namnożenia i przylegania do komórek nabłonka jelitowego. Następuje wówczas uszkadzanie funkcji wchłaniania i nasilenie wydzielania wraz z wywołaniem reakcji zapalnej w ścianie jelita.

Co to jest biegunka podróżnych?

Biegunka występująca podczas podróży jest najczęściej określana jako Zemsta faraona czy Zemsta Montezumy. Biegunka podróżnych to zespół objawów ostrego nieżytu jelitowego. Przyczyny biegunki są różne, między innymi zakażenie. Aż 80% przypadków biegunki powodują bakterie. Patogenami bywają również  wirusy, w tym rotawirusy oraz  pasożyty np. lamblie.