Jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Ponad 90 procent zachorowań występuje u dzieci w wieku od 1 do 14 roku życia. Wywoływana jest przez wirusa, varicella-zoster, który jest identyczny z wirusem półpaśca.


Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas kaszlu albo kichania lub przez bezpośredni kontakt. Źródłem zakażenia jest osoba chora na wiatrówkę lub półpaśca. Wirusy ospy wietrznej szerzą się w ustroju drogą krwionośną. Między innymi wnikają do zwojów nerwów czuciowych, gdzie pozostają w stanie tzw. uśpienia (latencji) przez wiele lat. W przypadku osłabienia odporności, wirus ulega reaktywacji powodując wystąpienie półpaśca.

Objawy i przebieg ospy wietrznej

Ospę wietrzną zwiastują złe samopoczucie, bóle kostno-mięśniowe, bóle głowy i podwyższona temperatura ciała do 38źC. Po 2-3 dniach na skórze pojawia się stopniowo charakterystyczna wysypka. Częściej jednak nie ma okresu zwiastunów i pierwszym objawem choroby jest wysypka, która zaczyna się na tułowiu, a później obejmuje twarz, ramiona, uda i skórę owłosioną głowy. Czasem występuje też na błonach śluzowych. Początkowo są to żywoczerwone plamki i grudki, które szybko ulegają przemianie w pęcherzyki wypełnione przeźroczystym płynem, otoczone czerwoną obwódką. Po 2-3 dniach z pęcherzyków tworzą się krosty, które po kolejnych 4 dniach przysychają, zamieniając się w strupy. Po kilku dniach strupy odpadają, pozostawiając stopniowo znikające przebarwienia skóry. Bardzo charakterystyczne jest występowanie wykwitów w kilku rzutach. Wysypce towarzyszy silny świąd skóry, który chorzy czasem łagodzą drapaniem. Należy się przed tym powstrzymać. W trakcie drapania może dojść do bakteryjnego zakażenia wykwitów wiatrówkowych, po których zostaną na skórze blizny. Ospa wietrzna trwa około 2 tygodni.

Do czasu przyschnięcia ostatnich strupów chory powinien pozostawać w domu, ponieważ może zarażać inne osoby. Przebieg choroby u osób wcześniej zdrowych jest najczęściej łagodny. Jednakże u osób z poważnymi chorobami, np. białaczką, ospa wietrzna może przebiegać bardzo ciężko i wymagać leczenia szpitalnego. Chorując na wiatrówkę w dorosłym wieku, nie można jej bagatelizować, ponieważ przebiega ona ciężej niż u dzieci. Powikłania po wiatrówce zdarzają się rzadko i mogą to być: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, zespół Guillaina-Barrego, zespól Reye`a, zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia, zapalenie stawów. U małych dzieci w przebiegu ospy wietrznej może rozwinąć się zapalenie ucha środkowego. Bardzo niebezpieczna jest ospa wietrzna okołoporodowa, jeśli rozwija się 5 dni przed porodem albo 48 godzin po porodzie. Spowodowane jest to nieprzechodzeniem przeciwciał matczynych przez łożysko oraz nierozwiniętym układem immunologicznym płodu.

Leczenie

W leczeniu ospy wietrznej u osób zdrowych stosuje się leki przeciwgorączkowe i papki do smarowania skóry o działaniu wysuszającym i przeciwświądowym. U osób z osłabioną odpornością lub w powikłaniach stosuje się leki przeciwwirusowe. (Najczęściej jest to acyklowir, który wykazuje silne działanie przeciwwirusowe i stosunkową małą toksyczność. Lek można podawać doustnie lub dożylnie przez 5-10 dni.) Mamy również do dyspozycji swoistą immunoglobulinę ludzką, którą można podać celem zapobiegania rozwoju zakażenia w ciągu 72 godzin od kontaktu z chorym na ospę wietrzną.

Leczenie zapobiegawcze immunoglobuliną wskazane jest u:

Dzieci z białaczką, chłoniakiem, niedoborami immunologicznymi, po długotrwałej terapii immunosupresyjnej, kortykoterapii radioterapii.

Noworodków urodzonych przez matki, które miały kontakt z ospą wietrzną 5 dni przed porodem.

Dzieci chorych na inne choroby zakaźne równocześnie z ospą wietrzną.

Kobiet ciężarnych po kontakcie z ospa wietrzną z ujemnym wywiadem, co do przebycia tej choroby wcześniej.



Dostępna jest obecnie żywa, atenuowana szczepionka przeciwko wirusowi ospy wietrznej, dzięki której można czynnie uodporniać osoby szczególnie podatne na zakażenie. Należą do nich m. in. chorzy na białaczkę, z niedoborami immunologicznymi czy też osoby narażone na bliski kontakt z chorymi na ospę wietrzną. Szczepić można już od 9 miesiąca życia. Po podaniu szczepionki kobiecie, konieczne jest prowadzenie skutecznej antykoncepcji przez trzy miesiące. Przechorowanie ospy wietrznej najczęściej daje odporność na całe życie i w zasadzie drugi raz na nią się nie choruje.

Półpasiec

Jest ostrą chorobą zakaźną, wywoływaną przez identycznego wirusa, co ospa wietrzna. Jak już wspomniano, przechorowanie ospy wietrznej daje długotrwałą odporność, ale u niektórych osób wirus ten może przetrwać w komórkach nerwowych. Półpasiec występuje u ludzi dorosłych. W momencie osłabienia ogólnej odporności organizmu lub jakiejś infekcji wirus może uaktywnić się wywołując tym razem półpaśca. Natomiast bardzo rzadko zdarza się zachorowanie na półpaśca na skutek kontaktu z chorym na tę chorobę. Z drugiej strony, chory na półpasiec może zarazić tym wirusem osobę nieuodpornioną, skutkiem czego rozwinie się u niej ospa wietrzna.

Proces chorobowy zapalny dotyczy najczęściej jednego ze zwojów międzykręgowych i związanego z nim nerwu skórnego tułowia lub rzadziej kończyny górnej lub dolnej albo głowy. Zmiany chorobowe dotyczą zawsze jednej połowy ciała. Półpasiec zaczyna się pogorszeniem samopoczucia, bólami głowy, czasem podwyższoną temperaturą ciała. Pierwszym charakterystycznym objawem są silne ściągające, szarpiące lub palące bóle w obszarze skóry unerwionej przez chorobowo zmieniony nerw. Następnie dochodzi do zaczerwienia i obrzęku tej okolicy. Na tak zmienionej skórze pojawiają się w kilku rzutach wykwity: początkowo grudkowe, później pęcherzyki (zwykle większe od pęcherzyków ospy wietrznej). Po około 6-7 dniach przysychają, a około 10-12 dnia pojawiają się strupki. Po odpadnięciu strupów pozostają na skórze brunatne przebarwienia utrzymujące się wiele tygodni W tym okresie bóle najczęściej ustępują. U około 10% chorych, zwłaszcza u starszych osób, bóle utrzymują się jednak znacznie dłużej i mogą nawet przybierać na sile, jako nerwobóle półpaścowe, czasem połączone z zaburzeniami czucia. Dlatego od samego początku półpaśca ważne jest skuteczne leczenie przeciwbólowe, ponieważ w ten sposób można uniknąć rozwoju uporczywych nerwobólów półpaścowych.
Niebezpieczny jest półpasiec w okolicy oka i ucha. Półpasiec oczny obejmuje czoło, skroń i powiekę. Towarzyszą mu szczególnie silne bóle. Zmiany chorobowe mogą również wystąpić na spojówce i rogówce, prowadząc do ich owrzodzeń. Gojenie przebiega powoli, a jego następstwem może być zmętnienie rogówki. Czasem może dojść do porażenia nerwów ruchowych gałki ocznej. Półpasiec uszny przebiega z silnymi bólami ucha, wysypką na małżowinie usznej, w przewodzie słuchowym wewnętrznym lub na błonie bębenkowej. Dodatkowo mogą wystąpić szumy uszne i niedosłuch. Półpasiec oczny i uszny wymaga leczenia specjalistycznego. U około 2 procent chorych dochodzi do uogólnionej wysypki pęcherzykowej, świadczącej o znacznym zmniejszeniu odporności organizmu. Powikłania po półpaścu są rzadkie i są to: nerwobóle, uszkodzenia nerwów czaszkowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zespół Guillaina-Barrego. Grupę szczególnego ryzyka stanowią osoby po transplantacji szpiku kostnego. Około 30 procent z nich w ciągu roku od zabiegu choruje na półpasiec. Leczenie półpaśca skórnego ogranicza się do stosowania leków przeciwbólowych, witamin z grupy B, miejscowych środków odkażających, ewentualnie blokad odpowiednich zwojów.

U chorych z pierwotnym lub wtórnym upośledzeniem odporności w półpaścu uogólnionym, w półpaścu ocznym oraz przy powikłaniach narządowych zaleca się stosowanie leczenia przeciwwirusowego, takiego jak przy ospie wietrznej. Przebieg półpaśca w dużej mierze zależy od stanu układu immunologicznego. Gdy jest on wydolny, to zmiany skórne mijają zwykle bez śladu, choć w pojedynczych przypadkach mogą pozostawać blizny lub przebarwienia. Następstwem półpaśca ocznego może być upośledzenie wzroku, a nawet ślepota. W przypadku osłabienia odporności półpasiec może okazać się bardzo ciężką chorobą o niepewnym rokowaniu.









Źródło: www.bez-recepty.pl
Zdjęcie: www.images.google.pl