Owoce pomarańczy nie tylko znane są od dawna z pysznego smaku lecz dziś naukowcy poznają ich właściwości.


Specjaliści badający żywność najczęściej charakteryzują ją używając terminu wartość odżywcza. Oznacza on przydatność produktów żywnościowych i złożonych z nich racji pokarmowych do realizacji potrzeb organizmu człowieka związanych z przemianami metabolicznymi.

Wartość ta zależy od zawartości w żywności składników odżywczych, ich zbilansowania oraz stopnia przyswojenia i wykorzystania przez organizm.

Zdrowa dieta

Zdrowa dieta to taka, która dostarcza nam wszystkich niezbędnych składników odżywczych: białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin, soli mineralnych i błonnika pokarmowego. Prawidłowa częstotliwość spożywania produktów z poszczególnych grup (produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i jego przetwory, mięso, drób, ryby i ich przetwory, jaja, tłuszcze) w ciągu dnia przybiera kształt piramidy.

Piramida przedstawia zatem zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Obowiązuje zasada, że to co najważniejsze w racjonalnym odżywianiu, znajduje się u podstawy piramidy. Wszyscy, którzy chcą się zdrowo odżywiać, powinni pamiętać, że produkty zbożowe powinniśmy spożywać w 5-6 porcjach dziennie. Warzywa i owoce powinny być spożywane w 3-5 porcjach, z czego jedna zalecana jest w postaci soku.

Owoce stanowią bardzo różnorodną grupę. Wyróżniamy owoce pestkowe, ziarnkowe, jagodowe, leśne, cytrusowe, śródziemnomorskie i tropikalne. Szczególnym rodzajem owoców są orzechy. Owoce charakteryzują się niską zawartością suchej masy – węglowodany są jej głównym składnikiem. W dojrzałych owocach cukry mogą stanowić 5-20% (daktyle i winogrona są pod tym względem najbogatsze). W bananach wyjątkowo głównym węglowodanem jest skrobia. Owoce są bardzo ubogie w białko i tłuszcz – orzechy i awokado stanowią tu wyjątek.

Owoce to podstawowe źródło witaminy C w naszej diecie, bardzo ważne żródło błonnika pokarmowego i znaczący dostawca karotenów. Owoce w mniejszym stopniu zawierają witaminy z grupy B. Najwięcej witaminy C zawierają owoce jagodowe i cytrusowe oraz kiwi, mango i melon. W karoteny (część z nich to prowitamina A) bogate są owoce takie jak: mango, morele, pomarańcze, mandarynki, arbuzy, wiśnie, czereśnie. Owoce jagodowe zawierają dużo wapnia, żelaza i miedzi. W potas bogate są brzoskwinie, morele i pomarańcze.

Polifenole w owocach:

Owoce poza składnikami odżywczymi są źródłem cennych dla człowieka fitoskładników – głównie polifenoli.

Fitoskładniki to naturalne, bardzo aktywne biologicznie substancje chemiczne powszechnie występujące w roślinach. Dla roślin są naturalną tarczą broniącą przed szkodliwym działa-niem środowiska, np. przed owadami, bakteriami, wirusami, grzybami, promieniowaniem ultrafioletowym. Fitoskładniki odpowiadają za barwę, smak oraz zapach owoców i warzyw. Powierzchniowe warstwy tkanek roślinnych leżące pod skórką są szczególnie bogate w fitoskładniki.

Ważną cechą fitoskładników jest ich aktywność przeciwutleniająca (zdolność do wymiatania wolnych rodników). Wolne rodniki są bardzo aktywnymi związkami chemicznymi oddziałującymi z lipidami, białkami i DNA. Ich działanie leżu u podstaw procesu starzenia się i wielu chorób. Wymieńmy tu artretyzm, arteriosklerozę, nowotwory, cukrzycę, stany zapalne, stany niedokrwienia, chorobę Parkinsona. Przeciwutleniacze, do których zalicza się wiele fitoskładników o budowie fenolowej, w skuteczny sposób neutralizują wolne rodniki.

Fitoskładniki pod względem budowy chemicznej są bardzo zróżnicowane. Zalicza się do nich między innymi monoterpeny (owoce cytrusowe), karotenoidy (żółte, pomarańczowe i czerwone warzywa i owoce), flawonoidy (jabłka, herbata, cebula, owoce cytrusowe). Wiele z wyżej wymienionych związków wykazuje właściwości przeciwnowotworowe i antybakteryjne. Wysoka zawartość fitoskladników w diecie zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia. Obecne w nasionach soi i lnu fitoestrogeny (zaliczane do związków fenolowych: izoflawonów i lignanów) chronią przed osteoporozą i nowotworami związanymi z układem hormonalnym.

Flawonoidy – rutyna (cytrusy, kasza gryczana), hesperydyna (owoce cytrusowe), kwercetyna (jabłka, cebula) - podwyższają przyswajalność witaminy C, chroniąc ją jednocześnie przed utlenianiem, uszczelniają i wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, zapobiegają krwawieniom i wybroczynom, rozkurczają mięśnie gładkie naczyń krwionośnych i przewodów żółciowych, działają przeciwmiażdżycowo, przeciwnowotworowo, przeciw-zapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

Fitoskładniki w pomarańczach:

W nauce o żywieniu człowieka, charakteryzując żywność pod względem składu i w odniesieniu do zapotrzebowania, posługujemy się Wskaźnikiem Jakości Żywieniowej (INQ - Index Nutritional Quality).  Wyraża on stopień, w jakim spożywany produkt pokrywając zapotrzebowanie energetyczne człowieka, zaspokaja również jego zapotrzebowanie na określony składnik odżywczy. Jeżeli jego wartość jest większa od jedności oznacza to, że produkt spożywczy zaspokaja zapotrzebowanie - np. na witaminę C – w bardziej niż na energię (kalorie). Spójrzmy na wartości INQ wyliczone dla pomarańczy:

Witamina C pełni w organizmie ważne funkcje biochemiczne : bierze udział w wytwarzaniu kolagenu i w syntezie hormonów, podnosi przyswajalność żelaza, wzmaga detoksykację i odporność ustroju. Witamina C zapobiega chorobom nowotworowym – jako naturalny przeciwutleniacz neutralizuje wolne rodniki – wolne rodniki pełnią istotna rolę w procesach inicjacji i promocji nowotworów. Witamina C chroni nas również przed chorobami sercowo-naczyniowymi – zapobiega aterogennym modyfikacjom LDL (zły cholesterol), zmniejsza przyleganie płytek krwi do ścian tętnic. Niedobór witaminy C sprzyja podwyższeniu ciśnienia krwi.

Pomarańcza to również bogate źródło błonnika pokarmowego, kwasu foliowego i potasu. Właściwości prozdrowotne błonnika pokarmowego przejawiają się w poprawie perystaltyki jelit i ochronie przed chorobami przewodu pokarmowego (błonnik pobudza wydzielanie śliny, wiąże toksyny, pobudza ukrwienie jelit), zapobieganiu otyłości (błonnik spowalnia przyswajanie węglowodanów i tłuszczów, zmniejsza wartość energetyczną diety, daje poczucie sytości). Błonnik chroni też przed chorobami układu krążenia (błonnik  obniża poziom glukozy i cholesterolu we krwi).

Zbyt niskie spożycie kwasu foliowego (foliacyny) przez kobiety w ciąży jest niebezpieczne dla rozwijającego się embrionu – może wpływać na niedorozwój łożyska oraz powodować wady wrodzone u noworodka. Wiele wyników badań eksperymentalnych wskazuje, że niedobór kwasu foliowego może zwiększać podatność komórek na transformacje nowo-tworowe. Niedobór kwasu foliowego z pożywienia podnosi zawartość homocysteiny we krwi – homocyteina jest niezależnym czynnikiem rozwoju miażdżycy.

Potas jest głównym kationem płynu wewnątrzkomórkowego. Reguluje gospodarkę wodną w organizmie, wpływa na równowagę kwasowo-zasadową, reguluje czynności mięśni i nerwów, zwiększa przepuszczalność błon komórkowych.

Pomarańcza to również cenne źródło fitoskładników. Wymieńmy tu monoterpeny, limonoidy, zaliczane do flawonoidów flawanony, z ich głównym przedstawicielem hesperydyną, inne flawonoidy – polimetoksylowane flawony (tangeritina) oraz
β-kryptoksantyny, które zaliczamy do karotenoidów.

Monoterpeny chronią człowieka przed rakiem jelita grubego, obniżają LDL cholesterol (zły choresterol), poprawiają stosunek LDL/HDL cholesterol (HDL – dobry cholesterol) – tym samym zmniejszają ryzyko arteriosklerozy. Zawarte w pomarańczy flawanony chronią przed chorobami nowotworowymi i stanami zapalnymi.




Źródło: www.fitness.wp.pl