Zaburzenia osobowości to utrwalone wzorce zachowań, odmienne od powszechnych w danej kulturze i środowisku , zaburzenia te charakteryzują się odmiennym sposobem przeżywania i odnoszenia się do innych ludzi niż ten ,który obowiązuje w danej grupie. Formują się w dzieciństwie , są względnie trwałe i na całe życie , łączą się z brakiem elastyczności w reagowaniu i zachowaniu.

Osobowość to zespół trwałych wzorców myślenia, odczuwania i zachowania, charakteryzujący indywidualny styl życia i sposób adaptacji jednostki.
Osobowość jest efektem współdziałania czynników konstytucjonalnych, rozwojowych
i doświadczeń społecznych. Natomiast zaburzenia osobowości i zachowania to rozmaite rodzaje funkcjonowania, mające jakość choroby.

Łączy się ze stopniem rozwoju osobowości i zintegrowana spójność różnych elementów składowych dających podstawę danej osobowości. Do niepełnej integracji osobowości należy osobowość niedojrzała , charakteryzuje się ona zahamowaniem rozwoju psychospołecznego , a wyraża się w infantylności przeżywania i zachowania połączonej z dziecięcym funkcjonowaniem .

Zaburzenia osobowości, rozumiane jako zaburzenia funkcjonowania jednostki w jej środowisku społecznym, mogą wynikać przede wszystkim z uszkodzenia somatycznego, organicznego. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego - używa się terminu „charakteropatia”, dla odróżnienia od zaburzeń uwarunkowanych psychospołecznie, tzw. psychopatii.

Główne postacie zaburzeń osobowości to:

1. Osobowość histrioniczna (cechująca się przesadną teatralnością zachowań i wyrażaniem emocji, płytką i chwiejną uczuciowością, stałym poszukiwaniem uznania, nadmierną koncentracją na atrakcyjności fizycznej, uwodzicielskością).

2. Osobowość obsesyjno – kompulsywna; anankastyczna (cechująca się nadmiernym perfekcjonizmem, przywiązaniem do szczegółów, wątpliwości, ostrożności, sztywnością i uporem, pojawianiem się natarczywych myśli lub impulsów).

3. Osobowość unikająca lub lękowa (charakteryzująca się ograniczonym stylem życia z powodu przeżywania nadmiernego lęku, niechęcią przed wchodzeniem w bliższe związki z ludźmi, poczuciem niższości w stosunku do innych, uczuciem napięcia i niepokoju, nadmierną koncentracją na byciu krytykowanym w sytuacjach społecznych).

4. Osobowość zależna (cechuje się przyzwalaniem innym osobom do przejęcia odpowiedzialności za swoje życie, nadmierną obawą przed opuszczeniem przez osobę bliską, podporządkowaniem własnych potrzeb potrzebom innych osób, od których jest zależna, poczuciem bezradności lub niewygody w sytuacjach osamotnienia).

5. Osobowość paranoiczna (cechująca się nadmierną wrażliwością na niepowodzenie i odrzucenie ze strony innych, tendencją do długotrwałego przeżywania przykrości, postawą ksobną, tendencją do zniekształcania codziennych neutralnych lub przyjaznych doświadczeń jako działań wrogich).

6. Osobowość schizoidalna (charakteryzująca się chłodem emocjonalnym, ograniczoną zdolnością do przeżywania ciepłych i przyjaznych uczuć wobec innych, często preferującą samotność, nie posiadającą bliskich przyjaciół, pochłoniętą światem fantazji oraz niewrażliwością wobec obowiązujących norm).

7. Osobowość antysocjalna (cechująca się nieliczeniem się z uczuciami innych, lekceważeniem norm społecznych, łamaniem ich, niemożnością utrzymania trwałych związków z innymi, niezdolnością do przeżywania poczucia winy, skłonnością do obwiniania innych, bardzo niską tolerancją na frustrację).

8. Osobowość narcystyczna (dominuje poczucie wspaniałości, potrzeba bycia podziwianym, brak empatii, owładnięcie fantazjami nieograniczonych sukcesów, potęgi, błyskotliwości, przekonanie o byciu nadzwyczajnym i konieczności otaczania się niezwykłymi ludźmi o wysokim statusie, instrumentalne traktowanie innych, arogancja).

9. Osobowość chwiejna emocjonalnie – z dwoma podtypami:
- impulsywnym (cechująca się niestabilnością emocjonalną, nadmierną drażliwością, skłonnością do wybuchów złości lub rozpaczy, zachowaniami gwałtownymi, przy braku przewidywania ich konsekwencji) oraz
- borderline (z pogranicza) - charakteryzująca się niezdolnością do kontrolowania zachowań emocjonalnych, skłonnością do działań gwałtownych, niezrównoważeniem emocjonalnym, częstymi wybuchami gwałtownych zachowań w odpowiedzi na krytykę ze strony innych, wchodzeniem w intensywne, ale nietrwałe związki z ludźmi, częstym występowaniem uczucia pustki, zaburzeniem obrazu własnego "ja" i poczucia tożsamości, pozornie dobrym przystosowaniem społecznym.



(Więcej w artykułach na www.nasze-choroby.pl w dziale danej choroby)

lękliwość, niepokój, myśli samobójcze, agresja, brak lęku, dziwaczne zachowanie, nienormalne zachowanie, bierność, fantazjowanie