Zaburzenia pracy tarczycy to choroby nie tylko ludzi dorosłych lecz także dzieci.

Choroby tarczycy u dzieci mogą mieć wpływ zarówno na ich rozwój fizyczny, jak i umysłowy, a w dalszej kolejności oddziaływać na umiejętności społeczne i proces uczenia się. Jedynie wczesna diagnoza i zastosowanie skutecznego leczenia stwarzają szansę na prawidłowy rozwój dziecka.[i]

Choroby tarczycy bywają często dziedziczone, dlatego w przypadku rodziców, którzy sami walczą z zaburzeniami czynności gruczołu tarczowego, szczególnie istotne jest uważne obserwowanie dziecka przez cały okres dorastania.[ii] Dzieci mogą już urodzić się
z nieprawidłowo funkcjonującą tarczycą, lub (jak u osób dorosłych) problemy te mogą się
u nich rozwinąć później, np. w wyniku zbyt małej ilości jodu w diecie, przebiegu choroby autoimmunologicznej (np. zapalenia tarczycy typu Hashimoto lub choroby Gravesa-Basedowa), czy też po uszkodzeniu gruczołu tarczowego.

Niedoczynność tarczycy u dzieci

O wrodzonej niedoczynności tarczycy mówimy, gdy tarczyca noworodka nie jest w stanie wytworzyć wystarczającej ilości hormonów. W rzadkich przypadkach, dziecko może urodzić się nawet bez tarczycy, co przejawia się różnymi nieprawidłowościami fizycznymi, np. powiększeniem języka.[iii]

Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) jest trudna do rozpoznania w chwili urodzenia, ze względu na brak nasilonych objawów. W razie braku odpowiedniego leczenia dziecka
z wrodzoną niedoczynnością tarczycy, pojawią się u niego zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, osłabienie napięcia mięśniowego, brak apetytu, powiększony obwód brzucha, zaparcia, bradykardia, oraz opóźnienie wzrostu z opóźnieniem zarastania ciemiączek i wyrzynania zębów. Wdrożenie prawidłowej terapii umożliwia dziecku normalny rozwój psychofizyczny. Dlatego w Polsce uruchomiono program profilaktyczny, polegający na prowadzeniu rutynowych badań przesiewowych w kierunku niedoczynności tarczycy u wszystkich dzieci po porodzie przed wypisem ze szpitala. Badanie polega na ocenie stężenia jednego z hormonów (TSH) we krwi noworodka, w 3. dobie życia.

Jeżeli niedoczynność tarczycy rozwinie się u dziecka powyżej 2. roku życia, przebiega już zwykle bez cech niedorozwoju umysłowego, ale z osłabieniem jego wzrostu, zahamowaniem dojrzewania płciowego, a także z trudnościami w przyswajaniu wiedzy / nauce szkolnej.

Najczęstszą przyczyną nabytej hipotyreozy u dzieci i nastolatków jest zapalenie tarczycy typu Hashimoto, gdy układ immunologiczny organizmu atakuje własny gruczoł tarczowy, zaburzając produkcję wytwarzanych przez niego hormonów.2 Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci mogą się różnić w zależności od wieku, w którym się rozpoczęły,
np. u noworodków wydłuża się okres, kiedy ich skóra ma lekko żółtawy odcień, u nieco starszych dzieci może wystąpić zahamowanie wzrostu kości i zębów, a u młodzieży w wieku szkolnym często pojawiają się problemy w nauce i opóźnione dojrzewanie płciowe.1,[iv] Hipotyreoza pojawiająca się u dziewczynek po okresie pokwitania bywa też przyczyną częstych, obfitych miesiączek, które mogą prowadzić do niedokrwistości (anemii).[v] Niedoczynność tarczycy u dzieci jest zwykle diagnozowana na podstawie wykonanych badań krwi. Celem leczenia hipotyreozy dzieci jest zastąpienie brakujących hormonów tarczycy.

Nadczynność tarczycy u dzieci

Zdecydowana większość przypadków nadczynności tarczycy (hipertyreozy) u dzieci ma miejsce w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. Istnieje tendencja do jej częstszego występowania u nastolatków i u dziewcząt.1 Zaburzenie to bywa jednak trudne do rozpoznania, ponieważ rozwija się powoli. Choroba objawia się zmianami w zachowaniu, problemami w nauce, drażliwością (nerwowością) i drżeniem rąk, bezsennością z potrzebą wstawania w ciągu nocy, a także utratą masy ciała (mimo zwiększonego apetytu), przebiegającą czasem z biegunką. Może mieć miejsce powiększenie gruczołu tarczowego
i specyficzny wyraz twarzy (wrażenie "wytrzeszczonych" oczu).1

Celem leczenia dzieci z nadczynnością tarczycy jest obniżenie poziomu hormonów tego gruczołu, obecnych we krwi. Stosowane są leki przeciwtarczycowe. Jeśli zostaną zaobserwowane działania niepożądane (skutki uboczne) stosowania tych leków, dziecko poddaje się zabiegowi chirurgicznemu.1 Leczenie nadczynności tarczycy u dzieci jest równie skuteczne jak u dorosłych. W wieku dziecięcym nie stosuje się jedynie terapii jodem radioaktywnym, ponieważ nie są znane długofalowe skutki takiego postępowania u dzieci
i nastolatków.

Choroby tarczycy, w tym hipertyreoza, mają u młodych dziewcząt wpływ na czas wystąpienia pierwszej menstruacji.[vi] Niektóre dziewczynki z nadczynnością tarczycy zaczynają miesiączkować znacznie za wcześnie, czasami nawet przed 9. rokiem życia. Z kolei po osiągnięciu dojrzałości płciowej nadczynność tarczycy często sprawia, że krwawienia miesięczne są skąpe, występują rzadko lub nie ma ich wcale.

Więcej informacji na temat chorób tarczycy i Tygodnia Walki z Chorobami Tarczycy można znaleźć na stronie internetowej: www.tarczyca.pl oraz www.thyroidweek.com.