Rak jelita grubego jest jednostką chorobową, która nie daje typowych objawów. Ich charakter oraz nasilenie wykazuje duża zmienność i zależy m.in. od zaawansowania choroby i lokalizacji.

Guzy położone w prawej części okrężnicy (kątnica, wstępnica, zgięcie wątrobowe okrężnicy, część poprzecznicy) sprzyjają wystąpieniu niedokrwistości z niedoboru żelaza oraz związanych z nią objawów ogólnoustrojowych - osłabienia, przyspieszonej akcji serca, bladości powłok skórnych, wyniszczenia. Niedrożność spowodowana guzem położonym w prawej części okrężnicy występuje stosunkowo rzadko, zwykle gdy guz jest zlokalizowany w okolicy zastawki krętnico-kątniczej (Bauchina). Natomiast nowotwory lewej części jelita grubego (część poprzecznicy, zgięcie śledzionowe okrężnicy, zstępnica, esica i odbytnica) częściej powodują obturację (niedrożność) światła jelita, które jest w tych odcinkach węższe. W guzach o tej lokalizacji nierzadko stwierdza się krwawienie z odbytnicy lub dodatni wynik testu na krew utajoną w kale. Im bardziej dystalnie położony jest guz, tym częściej występują jawne krwawienia. Są one spowodowane owrzodzeniem a także kruchością, szczególnie podatnej na uraz, tkanki nowotworowej.

Gruczolakoraki jelita grubego rozwijają się zwykle powoli. Objawy są początkowo mało specyficzne - bóle brzucha, wzdęcia, zmiana rytmu wypróżnień oraz konsystencji stolca - i mogą sugerować zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. W miarę progresji choroby nasilają się bóle, które często mają charakter kolkowy. Częściej występują też wzdęcia brzucha oraz nadmierne oddawanie gazów; dołączają się nudności i wymioty. Wreszcie może dojść do zatrzymania gazów i stolca, czyli objawów niedrożności przewodu pokarmowego. W badaniu przedmiotowym, podczas palpacji, w jamie brzusznej może być wyczuwalny opór.

W raku odbytnicy prostym sposobem wykrycia guza jest badanie per rectum. Znaczna część raków odbytnicy jest bowiem zlokalizowana w zasięgu badania palcem przez odbyt. Guz odbytnicy może być przyczyną bolesnego parcia na stolec, uczucia niepełnego wypróżnienia, pełności w odbytnicy oraz odczuwania konieczności wypróżnienia. Częstym objawem jego obecności jest też zmiana średnicy stolca - tzw. stolce ołówkowate. Natomiast w wyniku nacieczenia struktur sąsiadujących z odbytnicą mogą wystąpić znaczne dolegliwości bólowe ze strony miednicy małej. Dzieje się tak m.in. w przypadku nacieczenia kości krzyżowej. Obecność gazu w moczu i częste infekcje pęcherza moczowego, a także niedrożność moczowodu z wodonerczem, mogą pojawić się w przypadku nacieczenia pęcherza moczowego. W guzach odbytnicy często stwierdza się też krwawienie z odbytu albo wydostawanie się zeń śluzowopodobnej wydzieliny.

Przetoki mogą tworzyć się również, gdy guz okrężnicy nacieka żołądek (wówczas mówimy o przetoce żołądkowo-okrężniczej) lub pętle jelita cienkiego (wtedy - w zależności od nacieczonego odcinka jelita - może się wykształcić np. przetoka okrężniczo-czcza).Wytworzenie się patologicznego połączenia miedzy okrężnicą a żołądkiem lub pętlą jelita cienkiego sprzyja postępującemu wyniszczeniu chorych. Dzieje się tak, gdyż ponieważ znaczna część treści pokarmowej omija wówczas jelito cienkie, przez co nie zostaje poddana prawidłowym procesom trawienia i wchłaniania. Nierzadko pierwszym objawem nowotworu zlokalizowanego w obrębie jelita grubego jest tzw. ostry brzuch, czyli zapalenie otrzewnej wywołane perforacją jelita i wydostaniem się treści jelitowej do jamy otrzewnowej.

Wraz z zaawansowaniem choroby pojawiają się kolejne objawy, w tym powiększanie się obwodu brzucha. Jest ono związane z narastającym wodobrzuszem, będącym wynikiem nacieczenia przez guz błony surowiczej jelita i jego rozsiewu do otrzewnej. Wodobrzusze może się też pojawić jako wyraz przerzutów do wątroby, a co za tym idzie - jej uszkodzenia i niewydolności z następowym nadciśnieniem wrotnym, upośledzoną produkcją białek osocza i gromadzeniem się przesięku w jamach ciała. Może również wystąpić guzowate powiększenie wątroby, odczuwane jako gniecenie i narastanie oporu oraz ból w prawym podżebrzu. Nierzadko powyższym zaburzeniom towarzyszy żółtaczka. O zaawansowaniu choroby świadczą objawy ogólnoustrojowe: ubytek masy ciała z zanikami mięśniowymi, zespół wyniszczenia, brak łaknienia, stany gorączkowe, upośledzenie odporności z reaktywacją zakażeń endogennych: opryszczki lub półpaśca.

Niekiedy obserwuje się tzw. zespoły paranowotworowe, które mogą nasuwać podejrzenie nowotworu przewodu pokarmowego. Należą do nich na przykład zapalenie skórno-mięśniowe, rogowacenie łojotokowe skóry (objaw Lesera-Trélata), rogowacenie ciemne, wędrujące zapalenie żył powierzchownych (zespół Trousseau), rzadziej - gdy guz wydziela ACTH - ektopowy zespół Cushinga.

W niektórych zespołach uwarunkowanych genetycznie ryzyko rozwoju raka jelita grubego może sięgać 80-100%. W diagnostyce raka jelita grubego należy więc uwzględnić nieprawidłowości związane z nowotworami uwarunkowanymi genetycznie. Zespołowi Cronkhite-Canada, w którym z powodu obecności rozległych hamartomatycznych polipów przewodu pokarmowego istnieje poważne ryzyko rozwoju raka jelita grubego, towarzyszy łysienie, hiperpigmentacja skóry oraz zanik paznokci. Natomiast w zespole Peutz-Jeghersa występuje hiperpigmentacja skóry i błon śluzowych.

Należy pamiętać, że objawy choroby nowotworowej jelita grubego są mało charakterystyczne i nierzadko ulegają przeoczeniu przez chorych. Pacjenci często nie zwracają uwagi na takie szczegóły, jak zmiana konsystencji czy też średnicy stolca. Dlatego tak ważne jest dokładne zebranie wywiadu przez lekarza. Pacjenci powinni również pamiętać, aby po stwierdzeniu w stolcu chociażby śladów krwi, zgłaszali się do lekarza, nawet jeśli ich zdaniem ten objaw świadczy wyłącznie o obecności hemoroidów! Wcześnie wykryty nowotwór daje dużą szansę wyleczenia, w przeciwieństwie do zmian zaawansowanych, w których rokowanie znacznie się pogarsza i zwykle dochodzi do zgonu chorego.



Źródło: www.forumzdrowia.pl
Zdjęcie: www.images.google.pl