Czy jesteś neurotykiem? Co kryje się pod tym terminem i jakie są objawy neurotyczności? Warto wiedzieć.


Jesteś osobą lękliwą i stale się czymś zamartwiasz? Trudno jest ci uwierzyć w szczerość komplementów i wciąż jesteś niezdecydowany? A do tego wszystkiego wciąż jesteś czymś przygnębiony? Jeśli tak, to być może należysz do grona „neurotyków”.

Początki…

Neurotyczność stanowi obecnie jeden z podstawowych wymiarów osobowości. Pojęcie to zostało wprowadzone do psychologii przez Hansa J. Eysencka w połowie XX w., jako jeden z wymiarów osobowości w jego modelu PEN (psychotyczność, ekstrawersja, neurotyczność).

Neurotyczność wiąże się z takimi cechami jak: lęk, przygnębienie, poczucie winy, napięcie, niska samoocena i  irracjonalność.  Na pewno brzmi to znajomo dla wielu z nas. Być może nie wszędzie i zawsze, ale na pewno każdy od czasu do czasu dostrzega u siebie wyżej wymienione cechy. I właśnie o to chodzi. Neurotyczność jest wymiarem, co oznacza, że na jednym biegunie spotykamy wysokie nasilenie wymienionych cech, a drugim, przeciwstawnym biegunem jest zrównoważenie emocjonalne. To, w jakim stopniu ktoś jest neurotykiem zależy od jego usytuowania na tym kontinuum. 

Wymiar neurotyczności został także wykorzystany w pięcioczynnikowym modelu osobowości Paula Costy i Roberta McCrae. Osoby o wysokim nasileniu cechy neurotyczności definiują jako: „podatne na irracjonalne pomysły, mniej zdolne do kontrolowania swoich popędów oraz zmagania się ze stresem. Reagują silnie lekiem, napięciem, wykazują tendencję do zamartwiania się, często doświadczają stanów wrogości i gniewu, łatwo zniechęcają się i załamują w trudnych sytuacjach i wykazują niskie poczucie wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych.” W przeciwieństwie do tego, osoby zrównoważone emocjonalnie są bardziej stabilne, spokojniejsze i zrelaksowane. W rezultacie lepiej sobie radzą w sytuacji stresu i napięć.

Dlaczego inni wciąż mnie krytykują?

Neurotyk to zatem ktoś, kogo bardzo łatwo jest zranić. Jest to osoba, która bierze do siebie nawet najmniejszą krytykę (albo kiedy podejrzewa, że była to krytyka). Niestety, to sprawia, że często czuje się nieszczęśliwy i niezrozumiany. Jest przecież wrażliwą osobą i trudno mu zrozumieć, że inni nie dostrzegają tego, że wyrządzają mu krzywdę. A problem tkwi w tym, że ludzie bardziej zrównoważeni emocjonalnie, po prostu krytykę przyjmą i wyciągną z niej wnioski, albo ją odrzucą jako niesłuszną.

Neurotyk zaś tak nie potrafi. Nie potrafi stanąć po swojej stronie (ze względu na niską samoocenę i lękliwość), ale też nie potrafi przejść nad trudnymi sprawami do porządku dziennego. W rezultacie stale zamartwia się czymś, koncentruje się na porażkach lub sprawach, które mogą się nie powieść.

Dlaczego nikt mnie nie kocha?

Trudno mu idzie również w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi. Często jest bardzo nieśmiały, a nieustanna obawa o to, jak inni go widzą sprawia, że w swoim zachowaniu objawia sztywność, a nawet wrogość. Neurotyk potrzebuje innych ludzi, potrzebuje ich miłości. Jednak jego lęk i podejrzliwość sprawiają, że trudno mu ją znaleźć. 

Kiedy zaś już to się uda, często niedowierza w szczerość uczucia drugiej osoby albo spędza czas na przewidywaniu katastrofy, np.: „kiedy zobaczy jaka jestem naprawdę, na pewno mnie zostawi…”. Dramat neurotyka polega na tym, że z całych sił pranie miłości, ale tak naprawdę w nią nie wierzy – nie wierzy, że ktoś mógłby go pokochać.   

Jak z tego wynika, neurotykiem być niełatwo. Osoby o wysokim natężeniu tej cechy są zazwyczaj mniej zadowolone ze swojego życia osobistego, jak i zawodowego. Dodatkowo, różne badania pokazują, iż na neurotyków czają się różnego rodzaju problemy zdrowotne. Łatwiej też popadają w nałogi.

Należy jednak pamiętać, że nie istnieje coś takiego jak „czysty neurotyk”. Osobowość ludzka jest zbyt złożona, aby pozostawić ją tylko jednemu wymiarowi. Tak naprawdę jesteśmy mieszanką różnych cech, częściowo wrodzonych, a częściowo nabytych w trakcie doświadczeń życia. To, jacy jesteśmy również może podlegać dynamicznym zmianom. Fakt, że dziś jestem neurotykiem nie oznacza, że muszę nim być do końca moich dni.

Jeśli jednak zauważasz u siebie wiele neurotycznych cech, warto się nad nimi zastanowić. Czy rzeczywiście każda krytyka jest bezpodstawna i złośliwa? (a może ktoś w ten sposób chce ci właśnie pomóc?). Czy naprawdę nie mam innym niczego do zaoferowania? (przyjrzyj się swoim zainteresowaniom i pasjom a na pewno coś znajdziesz!). Czy naprawdę nie można mnie kochać? (spróbuj stanąć obok siebie i obiektywnie znaleźć coś, co można w tobie pokochać – w końcu ty wiesz najlepiej, że ludzie są warci miłości). To, czego potrzebuje neurotyk, to odrobina dystansu do siebie, to spojrzenie z boku. Może warto zastanowić się więc nad psychoterapią?  

Neurotycy bez wątpienia mają w sobie wiele piękna. Są to osoby niezwykle wrażliwe na cierpienie innych, empatyczne. Można by się nawet pokusić o hipotezę, że są oni potrzebni naszej kulturze, w której brak współczucia i wyrachowanie coraz częściej ma miejsce.

Nie bez powodu wszak słynna psychoterapeutka Karen Horney pisze o „neurotycznej osobowości naszych czasów”. I, w końcu, pamiętajmy, że każdy z nas ma w sobie małego neurotyka. Bez niego być może wszyscy stalibyśmy się pozbawieni uczuć. Sztuka w tym, aby nie pozwolić mu zbytnio urosnąć, gdyż wtedy fala uczuć i zmartwienia może nas zwyczajnie przerosnąć.




Źródło: www.fitness.wp.pl