Tarczyca to największy gruczoł wydzielania wewnętrznego w naszym organizmie. U dzieci waży od 4 do 15 g, u dorosłych od 15 do 30 g. Odpowiada za wytwarzanie hormonów kontrolujących ciepłotę ciała i prawidłową przemianę materii. Wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, pokarmowego i rozrodczego. U dzieci może mieć także wpływ na to, jak szybko maluch rośnie i jak dojrzewa jego kościec.

Ten niezastąpiony jod

Aby tarczyca mogła prawidłowo funkcjonować, musimy jej stale dostarczać jodu, niezbędnego do wytwarzania hormonów. Jeśli go zabraknie, tarczyca zaczyna się powiększać. Na szyi chorego, w okolicy gardła, pojawia się charakterystyczne zgrubienie, zwane wolem.

Niedostatek jodu może objawiać się suchością skóry, zmniejszeniem sprawności fizycznej i stałym uczuciem zmęczenia. Groźny jest zwłaszcza dla przyszłych matek i ich dzieci. Wpływa bowiem na wzrost śmiertelności okołoporodowej niemowląt.

Jeżeli zauważysz u dziecka objawy niedoboru jodu, jak najszybciej idź z nim do lekarza. Nie leczone wole może doprowadzić do powstania wielu zaburzeń, m.in. niedoczynności, a nawet raka tarczycy.

Terapia polega na podawaniu jodu w tabletkach. W nielicznych przypadkach konieczne jest podanie leku zawierającego hormon tarczycy. Leczenie niestety trwa dosyć długo, czasami kilka lat.

Najważniejsza profilaktyka

Zadbaj o to, by dieta dziecka była bogata w jod. Naucz je jeść ryby. Łosoś, flądra, dorsz lub inne owoce morza powinny znaleźć się na dziecięcym talerzu co najmniej raz, a najlepiej trzy razy w tygodniu. Pamiętaj jednak, by kupować ryby tylko świeże i w całości. Przetworzone na filety, "paluszki", wędzone, marynowane czy w puszkach w trakcie obróbki tracą znaczną część jodu.

Jeśli maluch nie lubi ryb, jak najczęściej podawaj mu mleko i jego przetwory, zieloną sałatę i mięso wołowe. Zawierają one wprawdzie tylko niewielkie ilości tego cennego pierwiastka, ale dobre i to. Zamiast zwykłej soli kuchennej używaj soli jodowanej. Nie sól nią jednak potraw w czasie gotowania, bo cały jod z niej wyparuje.

Pamiętaj także, że najbogatsze źródło jodu to tran. By zaspokoić dzienne zapotrzebowanie malucha na jod, wystarczy łyżka stołowa. Niestety, nakłonienie dziecka do wypicia tranu może być trudne.

Dobrym rozwiązaniem jest podawanie specjalnych preparatów jodu. Ich zażywanie zapobiega powstawaniu wola i niedoborowi hormonów tarczycy. Ponieważ jednak dawka jodu zależy od indywidualnych potrzeb dziecka, lekarz powinien zadecydować, kiedy, w jakiej postaci, a przede wszystkim w jakiej ilości go podawać. Zwłaszcza że nadmiar jodu nie jest obojętny dla organizmu - także może spowodować powstanie wola, niedoczynności lub nadczynności tarczycy.

Dzienne zapotrzebowanie dziecka na jod wynosi od 90 do 110 mikrogramów. Wystarczy, by maluch zjadł 130-gramowy kawałek dorsza lub wypił łyżkę stołową tranu.

Dla niemowląt ważny jest pokarm matki. Jeżeli odżywia się ona prawidłowo, jej mleko dostarcza dziecku wystarczająco dużo jodu. Jeśli maluch nie może być karmiony piersią, dobrze jest podawać mu mieszanki mleczne wzbogacone tym pierwiastkiem.

Warto również pomyśleć o tym, by dziecko spędziło kilka tygodni w roku nad morzem. I niekoniecznie muszą to być wyjazdy wakacyjne. Nasycenie powietrza jodem największe jest zimą i jesienią, podczas sztormów na morzu.

Za mało hormonów

Jeżeli tarczyca produkuje zbyt mało hormonów, mówimy o jej niedoczynności. Schorzenie to może być wywołane zaburzeniem wytwarzania prawidłowych hormonów lub złym wykształceniem się tarczycy.

Niedoczynność zazwyczaj spowodowana jest zaburzeniami genetycznymi, choć zdarza się, że przyczyna tkwi w braku jodu lub działaniu różnych leków.

Efektem wrodzonego niedoboru hormonów tarczycy może być niedorozwój umysłowy i karłowatość, gdyż tarczyca jest odpowiedzialna za prawidłowy rozwój wszy- stkich tkanek, a zwłaszcza tkanki kostnej.

Na oddziałach noworodkowych przeprowadza się badania, które mają wykryć tę wadę. Postawienie diagnozy u noworodka nie jest jednak łatwe. Jeżeli więc po wyjściu ze szpitala zauważysz, że twój maluch jest blady, mało ruchliwy, cierpi na zaparcia, słabo rośnie, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Poproś, żeby sprawdził, czy nie są to objawy niedoczynności tarczycy.

U starszych dzieci objawy tego schorzenia mogą wystąpić także po operacji wycięcia tarczycy lub po przebyciu zapalenia tego gruczołu. Maluch wolno rośnie, jest blady, powolny, apatyczny, ma podkrążone oczy i niskie ciśnienie krwi.

Kuracja polega na podawaniu prepara-tów zawierających hormony tarczycy. Im wcześniej niedoczynność zostanie wykryta i im szybciej zacznie się leczenie, tym większe szanse na prawidłowy rozwój dziecka.

Albo za dużo

Czasami tarczyca produkuje zbyt wiele hormonów. Mówimy wówczas o nadczynności. Może się ona rozwinąć w wyniku silnych przeżyć psychicznych, infekcji wirusowych, zapalenia tarczycy. Występuje najczęściej w okresie dojrzewania, przeważnie u dziewcząt, chociaż zdarza się nawet u noworodków. Najczęstsze objawy to wzmożona pobudliwość, nadmierne pocenie się, wole, wytrzeszcz oczu, zmiany usposobienia, spadek masy ciała, przyspieszenie wzrostu, biegunka.

Leczenie trwa od roku do trzech lat. Chore dziecko otrzymuje leki hamujące produkcję hormonów. Zwykle już po kilkunastu dniach leczenia obserwuje się poprawę, le leczenie musi trwać jeszcze wiele miesięcy.

INFORMACJE NA TEMAT CHORÓB TARCZYCY I POMOC LEKARSKĄ MOŻNA UZYSKAĆ W NASTĘPUJĄCYCH OŚRODKACH:

Klinika Endokrynologii Wieku Rozwojowego, Wrocław, ul. Wrońskiego 13c,tel. (0-71) 321 33 33

Centrum Zdrowia Matki Polki, Łódź, ul. Rzgowska 281/289, tel. (0-42) 271 20 00 (centrala)

Klinika Endokrynologii Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa, al. Dzieci Polskich 20, tel. (0-22) 815 75 81, 815 43 95)

Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, ul. Kasprzaka 17a, tel. (0-22) 632 12 81, 632 36 77

Polsko-Amerykański Instytut Pediatrii, Klinika Endokrynologii, Kraków, ul. Wielicka 265, tel. (0-12) 658 20 11

Centralny Szpital Kliniczny Śląskiej Akademii Medycznej, Katowice, ul. Medyków 10, tel. (0-32) 252 75 49, 252 82 21)

Państwowy Szpital Kliniczny nr 1, Gdańsk, ul. Dębinki 7, tel. (0-58) 349 22 22

Źródło:edziecko.pl