Zapalenie spojówek jest bardzo częstym schorzeniem okulistycznym i dotyczyć może osób w każdym wieku. Istnieje szereg wspólnych dla zapaleń spojówek objawów. Należą do nich: przekrwienie oczu (tak zwane przekrwienie spojówkowe), uczucie kłucia i pieczenia oczu, wrażenie piasku pod powiekami, obecność wydzieliny o różnym charakterze, czasami powiększenie węzłów chłonnych. Pacjent nie skarży się na obniżenie ostrości wzroku, aczkolwiek chwilami może mieć wrażenie gorszego widzenia z powodu obfitej wydzieliny przesłaniającej okresowo rogówkę.

Etiologia

Zapalenia spojówek można podzielić na dwie duże grupy: infekcyjne (wywołane zakażeniem worka spojówkowego drobnoustrojami) oraz nieinfekcyjne (wywołane innymi przyczynami). Zarówno jedne, jak i drugie mogą mieć charakter ostry lub przewlekły.

Infekcyjne zapalenia spojówek

Infekcyjne ostre zapalenia spojówek spowodowane są najczęściej zakażeniem bakteryjnym lub wirusowym. Zwykle wywoływane są przez gronkowce lub paciorkowce, ale często mogą to być mieszane zakażenia bakteryjno-wirusowe. Trwają od kilku do kilkunastu dni, charakteryzuje je obecność wydzieliny śluzowo-ropnej lub ropnej, sklejającej powieki. Nieleczone zapalenia infekcyjne mogą przejść w przewlekłe, trwające tygodniami lub miesiącami. Wirusowe zapalenia spojówek charakteryzują się obfitą wodnistą wydzieliną, towarzyszyć im może powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy zakażenia górnych dróg oddechowych, zwłaszcza w przebiegu infekcji adenowirusami. Wirusowe zakażenia są bardzo zakaźne i zwykle przebiegają w postaci epidemii, szerząc się kontaktowo, szczególnie wiosną i jesienią w postaci tak zwanego epidemicznego zapalenia spojówek.

Z rzadziej spotykanych infekcji wymienić należy zakażenia grzybami i chlamydiami. Te ostatnie wywołują tak zwane kąpielowe zapalenie spojówek; do zakażenia dochodzi na basenach kąpielowych i jest ono wynikiem przeniesienia infekcji z dróg moczowo-płciowych. Zakażenie powoduje przewlekające się, początkowo jednostronne zapalenie spojówek ze śluzowo-ropną wydzieliną. W krajach rozwijających się chlamydia są bardzo częstą przyczyną jaglicy - zapalenia spojówek prowadzącego do zmian bliznowatych i praktycznej ślepoty.

Infekcyjne zapalenia spojówek leczy się przy pomocy antybiotyków w kroplach o szerokim spektrum działania, pamiętając o konieczności systematycznego stosowania kropli przez kilka dni, najlepiej jeszcze przez 2-3 dni od momentu ustąpienia objawów chorobowych. Nie należy przerywać leczenia bez zalecenia lekarza okulisty, gdyż powoduje to niecałkowite wyleczenie oraz sprzyja rozwojowi lekoodporności.

W przypadku infekcji wirusowych w większości przypadków nie ma leczenia przyczynowego, pozostaje jedynie leczenie objawowe oraz ścisłe przestrzeganie zasad higieny w celu zapobiegania rozszerzaniu się infekcji.

Nieinfekcyjne zapalenia spojówek
Zapalenia spojówek tego typu mogą być wywoływane przez uczulenia oraz szereg substancji chemicznych oraz czynników fizycznych. Alergiczne zapalenia spojówek są wynikiem reakcji alergicznej na różnego typu alergeny, którymi mogą być białka bakteryjne, zarodniki grzybów, związku chemiczne (kosmetyki, leki). Stan zapalny jest wynikiem uwolnienia tak zwanych mediatorów reakcji alergicznej, czyli histaminy i leukotrienów. Rodzaj reakcji alergicznej oraz narażenie na substancję uczulającą decyduje o tym, czy jest to zapalenie ostre, czy przewlekłe. W zapaleniu ostrym wśród objawów dominuje łzawienie, silne swędzenie oczu, obfita wodnista wydzielina, obrzęk spojówek i powiek.

W zapaleniu przewlekłym objawy te są słabiej wyrażone, natomiast dochodzi do zmian strukturalnych w obrębie spojówek. Zapalenie alergiczne spotyka się u pacjentów z innymi objawami alergii (na przykład z atopowym zapaleniem skóry, astmą oskrzelową, katarem siennym), chociaż może dotyczyć tylko spojówek.

W leczeniu zapaleń alergicznych najważniejsze jest usunięcie alergenów, jednak nie zawsze jest to możliwe (na przykład w przypadku uczulenia na pyłki traw, roztocza itp.). Podaje się tu leki zmniejszające przekrwienie, uszczelniające naczynia i hamujące uwalnianie histaminy. W przypadku zapaleń nawrotowych istotne jest profilaktyczne podawanie leków hamujących reakcję alergiczną w okresie bezpośrednio poprzedzającym ekspozycję na alergen. W poważniejszych przypadkach zaleca się sterydy, jednak terapia ta wymaga szczególnej opieki okulistycznej.

Niektóre postacie zapalenia spojówek (tak zwane proste) mogą być wynikiem drażnienia przez substancje chemiczne, czynniki fizyczne (pracę w zadymionych lub zapylonych pomieszczeniach, nieprawidłowe oświetlenie), niewyrównane korekcją wady refrakcji, zwłaszcza nadwzroczność i astygmatyzm, a oprócz tego przewlekły brak snu, niedobór łez, a także przewlekłe procesy zapalne w zatokach obocznych nosa oraz niektóre choroby skóry i błon śluzowych. Niedobór łez może być przyczyną tak zwanego zespołu suchego oka, mogącego prowadzić do ciężkiego uszkodzenia gałki ocznej.

Podstawową dolegliwością w przypadku prostych zapaleń spojówek jest nasilony dyskomfort, pieczenie oczu, uczucie piasku pod powiekami, zaczerwienienie brzegów powiek i spojówek. Okresowo mogą występować zaostrzenia objawów spowodowane zakażeniem bakteryjnym.

Leczenie tego rodzaju zapalenia spojówek polega przede wszystkim na wykryciu przyczyny powodującej wyżej wymienione dolegliwości. Oprócz tego stosuje się leczenie objawowe, zmniejszające przekrwienie oczu i towarzyszące dolegliwości, okresowo - antybiotyki.

Zapalenia spojówek są ogromną grupą schorzeń o różnych przyczynach i rozmaitym obrazie klinicznym. Wiele z nich wymaga specjalistycznego leczenia przyczynowego i objawowego, zaś wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie oszczędza pacjentowi dolegliwości, a czasami wręcz chroni go przed ciężkimi powikłaniami, łącznie z utratą wzroku.




Źródło: www.optometria.info.pl
Zdjęcie: www.images.google.pl