Leczenie światłem staje coraz popularniejsze. Także w psychiatrii. Światło to życie.


Co to jest światłoterapia, kiedy się ją zaleca, jak wygląda leczenie. Czy światłoterapia jest leczeniem bezpiecznym?

Co to jest światłoterapia?

Światłoterapia czyli leczenie światłem jest stosowane wielu dziedzinach medycyny. Światło ultrafioletowe używane jest w dermatologii, światło widzialne zaś używane jest w onkologii i neonatologii. W psychiatrii światłoterapia stosowana jest od 1982 roku. Lampy stosowane w psychiatrii pozbawione są szkodliwych fal ultrafioletowych.

Światło poprzez receptory światła znajdujące się w oku oddziałuje na mózg. Reguluje ono rytmy biologiczne (patrz niżej), pobudza również pracę układu mózgu odpowiedzialnego między innymi za nastrój człowieka.

Rytmy biologiczne

Wiele procesów w organiźmie człowieka przebiega rytmicznie. Przykładowo o godz. 15.00 sprawność ruchowa oraz wrażliwotść na bodźce osiągają najwyższą wartość; o godz. 16.00 największe są: akcja serca, ciśnienie krwi i temperatura ciała; o godz. 18.00 nerki produkują najwięcej moczu; o 2.00 w nocy maksymalne jest stężenie we krwi hormonu wzrostu - somatotropiny; o 6.00 zwiększa się stężenie hormonu nadnerczy (gruczoł dokrewny produkujący hormony) - kortyzolu we krwi, maleje za to stężenie innych ważnych hormonów człowieka: melatoniny produkowanej przez szyszynkę (gruczoł dokrewny) oraz insuliny wytwarzanej przez trzustkę (gruczoł dokrewny).

Kiedy zaleca się światłoterapię?

Światłolecznictwo stosuje się z powodzeniem w łagodzeniu wielu codziennych dolegliwości jak i w sytuacjach wymagających pomocy psychiatry lub psychoterapeuty. Należą tu przede wszystkim zaburzenia nastroju, zarówno tzw. chandra lub melancholia, jak i depresja (zaburzenie psychiczne, którego główne cechy to obniżenie nastroju, spadek energii życiowej i utrata zainteresowań). Leczenie światłem stosuje się w zaburzeniach depresyjnych sezonowych, tj. apatii, dokuczliwemu obniżeniu nastroju i energii, zmęczeniu i senności, które nawracają jesienią i zimą. W zaburzeniach tych światłoterapię można stosować również zapobiegawczo. Depresja sezonowa jest oporna na leczenie lekami przeciwdepresyjnymi!

Sesje światłoterapii są wskazane w rozmaitych zaburzeniach snu, którym towarzyszą zmęczenie, senność lub gorsze wykonywanie zadań codziennych. U ludzi starszych, u których leki nasenne mają zmniejszoną skuteczność leczenie światłem wydłuża czas i efektywność snu. Fototerapia jest stosowana z powodzeniem w leczeniu bulimii (zaburzenie odżywiania polegające na nadmiernym kontrolowaniu wagi ciała i napadach żarłoczności), jak również w leczeniu stanów napięcia przedmiesiączkowego i przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych. Potwierdzono skuteczność stosowania światła widzialnego w niepokoju występującym o zmierzchu w chorobie Alzheimera (choroba Alzheimera jest jedną z postaci otępienia; polega ona na osłabieniu pamięci i zdolności intelektualnych człowieka prowadzącej do niemożności samodzielnego życia). Ta forma terapii stosowana jest ponadto w łagodzeniu zaburzeń snu spowodowanych pracą zmianową jak i szybką zmianą stref czasowych np. po locie samolotem (ang. jet lag).

Jak wygląda leczenie?

Długość leczenia jest zależna od rodzaju leczonego zaburzenia. W depresji sezonowej zaleca się wykonanie 10-14 sesji. Czas trwania sesji zależny jest od natężenia światła stosowanych lamp. Przykładowo w kierowanej przeze mnie Pracowni Światłoterapii Katedry i Kliniki Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiej Akademii Medycznej pojedyncza sesja trwa 60 min.

Czy światłoterapia jest leczeniem bezpiecznym?

Nie znane są przeciwwskazania do stosowania światłoterapii. Można ją stosować np. u ludzi z wadą wzroku (krótko- lub dalekowzroczność) lub zaćmą (zaburzenie przejrzystości soczewki oka powodujące niewyraźne widzenie). W trakcie leczenia sporadycznie może wystąpić któryś z następujących objawów: ból głowy, ucisk w gałkach ocznych, napięcie, nadmierne uspokojenie, łzawienie oczu. Leczenie to można łączyć z lekami przeciwdepresyjnymi.

Co zrobić w przypadku stwierdzenia objawów depresji sezonowej?

Należy zwrócić się do lekarza psychiatry, który po badaniu może skierować do najbliższej pracowni fototerapii.

Autor opracowania: dr n. med. Marek Krzystanek, psychiatra
Recenzencir hab. n. med. Irena Krupka-Matuszczyk
Źródło tekstu: Psychiatria On-Line