Jeśli jesteś otyły, prowadzisz siedzący tryb życia, jadasz głównie białe pieczywo, nie masz zwyczaju spożywania dużej ilości warzyw i owoców, lubisz słodycze, wypijasz mało płynów - istnieje duże prawdopodobieństwo, że będziesz miał kłopoty z zaparciami.

Człowiek dorosły powinien raz dziennie odwiedzać toaletę, najlepiej o stałej porze dnia, np. rano. Jeśli natomiast wypróżniamy się mniej niż 3 razy w tygodniu, często z koniecznością nadmiernego parcia podczas oddawania stolca i uczuciem niepełnego wypróżnienia, powinniśmy zmienić swój jadłospis, a nawet zasięgnąć porady lekarza.

Zaparcia stanowią bolączkę wielu osób. Najczęściej są one wywołane błędami żywieniowymi i nieodpowiednimi nawykami. Jednak nie tylko takie mogą być przyczyny tej przykrej przypadłości. Wobec ogromnej różnorodności chorób, które mogą powodować zaparcia, pamiętać należy, że nie wolno ich lekceważyć, zwłaszcza gdy pojawiają się u osób z dotychczas prawidłowym rytmem wypróżnień lub na przemian z nawracającymi biegunkami. Zaparcia nie są chorobą, ale sygnałem niewłaściwych procesów zachodzących w organizmie.

Przemyślany jadłospis

Jeżeli przyczyną problemów z wypróżnianiem jest choroba organiczna zdiagnozowana przez lekarza, najpierw musi być ona wyleczona. Czasami leczenie to także zabieg operacyjny.

Jeśli natomiast wykluczone zostaną choroby będące wtórną przyczyną zaparć, to u większości chorych zazwyczaj stwierdza się tzw. nawykowe zaparcia stolca, związane z zaburzeniami ruchu jelit i przesuwania zawartości jelita w kierunku odbytnicy.

Pożywienie współczesnego człowieka jest tak przetworzone, że ulega niemal całkowitemu strawieniu w przewodzie pokarmowym i wchłonięciu. Powstaje wówczas na tyle mała masa kałowa, że nie wzbudza odpowiednio żywej perystaltyki jelit. Resztki pokarmowe przesuwają się wolno, długo zalegają. Zaczynają powodować drobne dolegliwości.

W takich przypadkach najważniejsza jest profilaktyka i dobre nawyki. Jednym z nich jest przyzwyczajenie do stałej pory oddawania stolca. Ponieważ aktywność ruchowa jelita grubego jest największa po przebudzeniu i po posiłkach, najlepszym okresem do wypróżnień są godziny poranne, po śniadaniu.

Istotne są także ćwiczenia gimnastyczne dwa razy dziennie oraz codzienne spacery.

Najważniejsza w leczeniu tej przykrej dolegliwości jest zmiana sposobu żywienia. Nie należy jednak spodziewać się natychmiastowych efektów, a dietę bogatoresztkową wprowadzać stopniowo. Szczególnie pomocne jest spożywanie błonnika. Błonnik to substancja występująca w ścianach komórek roślinnych, która nie ulega strawieniu pod wpływem enzymów trawiennych przewodu pokarmowego człowieka.

Na podstawie wielu przeprowadzonych badań można stwierdzić, że błonnik ma nie tylko korzystny wpływ na leczenie zaparć, ale jest także czynnikiem zapobiegającym powstawaniu raka okrężnicy i odbytnicy, gdyż nie pozwala na zaleganie i szkodliwe oddziaływanie treści kałowej na ścianę jelita.

Pokarmy będące bogatym źródłem błonnika:

chleb - pełnoziarnisty żytni, wzbogacony otrębami lub ziarnami zbóż;

warzywa - zielony groszek, fasola, seler, marchew, kapusta, kukurydza, soja;

suszone warzywa strączkowe;

orzechy i nasiona, pieczone śliwki.

Wspomagająco działają ponadto kwasy organiczne:

kwas mlekowy: kwaśne mleko, maślanka, kefir, jogurty;

kwas winowy: soki owocowe, wytrawne wina;

kwas jabłkowy: sok jabłkowy i świeże jabłka, sok winogronowy, owoce suszone;

kwas cytrynowy: owoce cytrusowe.

Korzystne działanie ma także:

wypijanie szklanki przegotowanej wody na czczo i ok. 2 litrów płynów obojętnych dziennie, np. wody niegazowanej;

czopek glicerynowy.

Inne przyczyny zaparć

Ważną przyczyną zaparć u ludzi zdrowych może być także częste tłumienie odruchu defekacyjnego z powodu pośpiechu, skrępowania czy niedostępności w danej chwili urządzeń sanitarnych. Po takim czasie nawet zwiększona objętość stolca może nie wywołać odruchu defekacyjnego.

Prawdziwym problemem są zaparcia u osób unieruchomionych w łóżku po udarach mózgu, z chorobami neurologicznymi, czy też w podeszłym wieku. Wtedy pomocna może się okazać lewatywa, w warunkach domowych nawet z ciepłej wody z mydłem, z soli fizjologicznej lub z gotowego preparatu zakupionego w aptece. W warunkach skrajnych niezbędne może się okazać także mechaniczne, ręczne usunięcie stolca przez lekarza, po którym dopiero rozpoczyna się podawanie leków przeczyszczających i wpływających na czynność jelit.

Ostrożnie ze środkami przeczyszczającymi

Dopiero gdy zawiodą metody "domowe", można sięgnąć po leki przeczyszczające. Należą do nich:

środki pochodzące z roślin, jak kora kruszyny, korzeń rzewienia, wyciąg z aloesu, które wchodzą w skład takich preparatów jak Alax, Altra, Normacol, Normosan, Rhelax, Regulax;

sól gorzka, czyli siarczan magnezu;

parafina - przy zbyt długim stosowaniu może doprowadzić do przykrego swędzenia odbytu;

tzw. chemiczne środki przeczyszczające, wśród których najpopularniejszy jest Bisacodyl.

Pamiętajmy jednak, że z biegiem czasu skuteczność takich środków maleje i zachodzi potrzeba zwiększenia ich dawek, a długotrwałe leczenie może wywołać objawy uboczne. Lepiej więc starannie planować jadłospis i prowadzić higieniczny tryb życia.

artykuł lek. med. Agnieszki Zakrzewskiej

Źródło: resmedica.pl