Rak jajnika - nowotwór złośliwy występującym głównie u kobiet w okresie około- i pomenopauzalnym. Wywodzi się z komórek nabłonka pokrywającego jajnik. Często daje objawy dopiero w późnych stadiach. Stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajnika.

Epidemiologia

Zapadalność na raka jajnika wynosi 11,2/100 000. Rocznie w Polsce notuje się ponad 3000 nowych zachorowań. Rak jajnika zajmuje drugie miejsce co do częstości występowania wśród nowotworów narządu rodnego (po raku szyjki macicy). Wzrost zachorowalności rośnie gwałtownie w 5. dekadzie życia i sukcesywnie wzrasta do 8. dekady. Szczególnie narażone są kobiety w okresie pomenopauzalnym.

Czynniki ryzyka i czynniki ochronne

Ryzyko wystąpienia raka jajnika zależy od ilości i częstości owulacji w życiu kobiety. Związane z owulacją przerwanie ciągłości nabłonka jajnika oraz drażniący wpływ zawierającego estrogeny płynu pęcherzykowego zwiększają ryzyko wystąpienia raka jajnika. Czynnikami ryzyka rozwoju raka jajnika są:
- brak ciąż
- niepłodność
- stymulacja owulacji
- hiperestrogenizm
- hiperandrogenizm
- nakłucia powierzchni jajnika przy pobieraniu oocytów
- endometrioza
- przebyta choroba nowotworowa
- stan po radioterapii miednicy mniejszej z powodu innych nowotworów
- mutacje w genie BRCA1 i BRCA2
- zespół Lynch II
- wiek - na ryzyko rozwoju raka jajnika bardziej narażone są starsze kobiety
- otyłość
- nikotynizm
- przebyta świnka
- działanie talku

Do czynników ochronnych zalicza się:
- długotrwałe stosowanie hormonalnej antykoncepcji
- liczne ciąże
- karmienie piersią
- podwiązanie jajowodów

Antykoncepcja hormonalna jest stosowana jako profilaktyka raka jajnika u osób z genetycznymi predyspozycjami do wystąpienia tego nowotworu.

Objawy kliniczne

Początkowy okres rozwoju nowotworu przebiega bezobjawowo. Ponieważ objawy pojawiają się zwykle, gdy guz przekracza 7 cm, nowotwór jest zwykle wykrywany w późnym stadium. Pacjentki zgłaszają najczęściej:
- ból w podbrzuszu
- zwiększenie obwodu brzucha
- objawy ucisku na narządy sąsiednie (drogi moczowe, układ pokarmowy)
- krwawienia z pochwy

Diagnostyka

Nie istnieją badania przesiewowe w kierunku raka jajnika (za wyjątkiem postaci dziedzicznych). Badanie ginekologiczne oraz badanie USG pozwala na wykrycie tego nowotworu dopiero w późnych stadiach (kiedy jego średnica przekracza 5 cm). Doskonałym badaniem diagnostycznym w przypadku podejrzenia raka jajnika lub określenia rozległości procesu nowotworowego jest PET-CT.

We krwi często można wykryć podwyższony poziom markerów nowotworowych - CA 125 i Ca 19-9. Ostateczna diagnoza jest stawiana wyłącznie w badaniu histopatologicznym materiału uzyskanego w czasie zabiegu operacyjnego.


(Więcej w artykułach na www.nasze-choroby.pl w dziale danej choroby)

krwawienia z pochwy, kucie w okolicach łona i podbrzusza