ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jest to przewlekły proces zapalny, który obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, pierścienie i wiązadła kręgosłupa. Prowadzi on do stopniowego ich usztywnienia. Przebieg choroby występuje z remisjami (okresami złagodzenia lub całkowitego zaniku obiawów) i okresami zaostrzeń.

Poza zapaleniem stawów kręgosłupa (tzw. postać osiowa) występuje tzw. obwodowa odmiana ZZSK (nazywana również skandynawską). Polega ona na tym, że zapaleniem zajęte są również asymetrycznie inne duże stawy, jak np. skokowy, kolanowy.

Chorzy z ZZSK zgłaszają się późno do lekarza, zazwyczaj kiedy choroba już dawno postępuje. Ból i sztywność w okolicy stawów krzyżowo-biodrowych ustępujący często po ćwiczeniach fizycznych jest zazwyczaj łagodny, co jest powodem tak późnego zgłaszania się do lekarza.

Objawy to: ból stawów krzyżowo biodrowych, ich tkliwość, gdy zajęty jest staw biodrowy ból może promieniować do kolana, co może mylnie sugerować zajęcie stawu kolanowego. ZZSK może zajmować pozostałe stawy poza kręgosłupem, aczkolwiek jest to rzadkie. We krwi występuje podwyższone OB i CRP oraz stwierdza się także obecność antygenu.

Aktywny proces zapalny zmniejsza się wraz z czasem trwania choroby. Powoli i stopniowo dochodzi do usztywnienia kręgosłupa. Najgorzej rokują stany, gdy występuje ostry początek choroby, dochodzi do wczesnego zajęcia kręgosłupa szyjnego lub gdy zaatakowany jest staw biodrowy. Niekorzystnie na rokowanie wpływa współwystępowanie objawów pozastawowych.

ZZSK może współistnieć z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego i chorobą Leśniowskiego-Cohna.

W leczeniu ZZSK najważniejsza jest walka z bólem i przeciwdziałanie objawom sztywności kręgosłupa. W tym celu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne - NLPZ (preferowany jest w tym celu ibuprofen albo sulindak). Ważna jest także poprawa zakresu ruchów kręgosłupa i korygowanie wad postawy.

Początek często bezobjawowy Wczesnym objawem jest nocna i poranna sztywność z towarzyszącym bólem w okolicy krzyżowej, promieniującym do kończyn dolnych; ból jest obustronny, nasila się w spoczynku Występujące we wczesnym okresie objawy ogólne: stany podgorączkowe, osłabienie, spadek masy ciała W miarę postępu choroby dochodzi do zajmowania kolejnych stawów kręgosłupa co objawia się pojawieniem bólu i ograniczenia ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej; zmiany postępują aż do zesztywnienia kręgosłupa, zniesienia fizjologicznej lordozy w odcinku lędźwiowym, wyrównania (wyprostowania) lub pogłębienia fizjologicznej kifozy odcinka piersiowego oraz usztywnienia klatki piersiowej ze zmniejszeniem pojemności życiowej płuc; (kifoza to wygięcie kręgosłupa ku tyłowi, w normalnych warunkach u człowieka istnieje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa; lordoza to wygięcie kręgosłupa ku przodowi, występujące w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa) Może dojść do zapalenia stawów obwodowych - najczęściej biodrowego, kolanowego, skokowego, a także do zajęcia m.in. ścięgna Achillesa w wyniku czego dochodzi do bólu pięt i trudność w chodzeniu Ewentualnie występują objawy narządowe - zapalenie tęczówki oka (25%), rzadko zwłóknienie płuc, zaburzenia przewodnictwa w sercu, zapalenie aorty.