Problem definicji
Termin impotencja najczęściej określa zaburzenia erekcji prącia u mężczyzn. Niektórzy autorzy przyjmują jednak szerszą definicję, rozumiejąc przez impotencję zaburzenia potencji seksualnej. Zgodnie z rozszerzoną definicją, wyróżnia się wówczas:
* impotencję generatywną
, czyli zaburzenia płodności
* impotencję erektywną - zaburzenia erekcji (wzwodu) prącia
* impotencję orgastyczną - zaburzenia wytrysku i orgazmu.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż w odbiorze społecznym słowo impotencja ma negatywne konotacje skojarzeniowe, rzeczownik "impotent" ma w mowie potocznej zabarwienie ironiczne, czasem obraźliwe. Dlatego też niektórzy proponują używanie w kontakcie z pacjentem terminu "zaburzenie erekcji".
Rys historyczny
Z problemami zaburzeń erekcji prącia spotkamy się już w kulturach świata antycznego, np. Sumerów czy Egipcjan. Lęk przed impotencją można spotkać w oryginalnych tekstach Babiloni, a mitologia grecka zawiera wiele przykładów radzenia sobie z tą dolegliwością wykorzystując obrzędy sakralne. Godnym spostrzeżenia jest fakt, że już kodeks prawny Hammurabiego dawał prawo do separacji żonie mężczyzny z impotencją.
Niektórzy badacze Biblii również podają przykłady zachowań wskazujących na możliwość wystąpienia impotencji, np. Abimelach, który odebrał Sarę Abrahamowi w Księdze Genesis. Istniejący w średniowieczu duży wpływ Kościoła na życie społeczne przyczynił się do uznania impotencji jako "dzieła szatana", które leczyli egzorcyści.
Wśród postaci historycznych tego okresu, u których stwierdzono impotencję, można wymienić Ludwika XVI niezdolnego do konsumpcji małżeństwa z Marią Antoniną przez 7 lat. Zainteresowanie problemem impotencji przez lekarzy występowało już za czasów Hipokratesa. Pierwsza połowa XVI wieku przynosi opis impotencji naczyniopochodnej. Pod koniec XIV wieku opisano przypadek zmian patologicznych w ciałach jamistych. Dynamiczny rozwój wiedzy na temat impotencji w XX wieku rozpoczyna się od prac Freuda nad psychologią reakcji seksualnych człowieka.
Epidemiologia impotencji
Badania epidemiologiczne z 1994 przeprowadzone na 1290 losowo wybranych pacjentach okręgu Boston USA wykazały wystąpienie impotencji pełnej u 10% badanych.
Do najważniejszych czynników ryzyka impotencji somatycznej zalicza się:
* palenie papierosów
* hiperlipidemię
* cukrzycę
* leki psychotropowe.
Czynniki ryzyka impotencji o podłożu psychogennym to:
* fobie kastracyjne
* kompleksy ( np. z powodu niepełnosprawności)
* traumtyczne doświadczenia związane z inicjacją seksualną
* rygoryzm religijny
* nadmierne postrzeganie własnej roli seksualnej (często przy pierwszym stosunku z nową partnerką )
* związek konfliktowy, opór partnerki
* preferencje homoseksualne.
Etiologia impotencji
Do najczęściej spotykanych przyczyn somatycznych impotencji należą (wg Biura Statystyki Zdrowia w USA):
* cukrzyca (40%) - neuropatie i angiopatie
* choroby układu krążenia (30%) - miażdżyca, niewydolność serca, tętniaki
* zabiegi operacyjne (13%), prostatektomia, cystektomia, operacje aorty
* urazy i choroby rdzenia nerwowego (8%)
* zaburzenia endokrynologiczne (6%) - np. akromegalia, hipogonadyzm, nadczyność tarczycy
* stwardnienie rozsiane (3%).
Wyniki pracy prof. Zbigniewa Lwa- Starowicza z 1994 wykazują przyczyny psychogenne w 10,4%, krążeniowe w 54%, neurogenne w 18%, hormonalne w 4% i mieszane w 14%.
Na czynność erekcyjną prącia mają wpływ również leki i używki, np.:
* leki psychotropowe
* hipotensyjne: klonidyna, metyldopa, spironolakton - ich efekt negatywny jest wynikiem działania hipotensyjnego, adrenoli
tycznego
* przciwnowotworowe, diuretyczne
* alkohol, kokaina, heroina, morfina.
Diagnostyka impotencji
Dobrze zebrany wywiad umożliwia w większości przypadków różnicowanie między etiologią psychogenną a somatyczną impotencji.
W wywiadzie należy skierować uwagę na następujące zagadnienia:
o związek impotencji z osobą partnerki
o moment, od którego pojawiła się impotencja
o przebieg aktywności masturbacyjnej
o treść fantazji w trakcie masturbacji i współżycia
o samoocena erekcji przez pacjenta w skali 0-10 (0 - brak, 10 - pełna erekcja).
Badanie przedmiotowe powinno zawierać:
* ocenę ogólnej budowy ciała, owłosienia, z uwzględnieniem występowania cech ginekomastii
* badanie tętna nad tętnicami grzbietowymi członka, ciał jamistych, ujścia cewki moczowej
* wymiary jąder
* odruch opuszkowo - jamisty - skurcz zwieraczy odbytu przy ucisku żołędzi
* zwrócenie uwagi na objawy niewydolności krążenia, takie jak: zimne palce, stopy, zmniejszone wymiary członka.
Test prostaglandynowy
Test ten służy ocenie zdolności fizjologicznej erekcji prącia. Wykonuje się iniekcję z 10-20 m g prostaglandyn na odcinku między 1/3 proksymalną a 1/3 środkową częścią trzonu członka w powierzchnię boczną ok. 1,5 cm za rowkiem zażołędnym. Po podaniu PGE następuje erekcja. Brak erekcji może świadczyć zarówno o etiologii naczyniowej, jak i psychogennej.
Jednym z objawów nerwicowego podłoża impotencji jest jej dodatnia korelacja ze stopniem zaangażowania emocjonalnego w partnerce. Ponadto do rozwoju podobnego stanu może dochodzić w sytuacji, gdy mężczyzna pragnie odbyć stosunek seksualny z kobietą, którą pożąda seksualnie i emocjonalnie, a jednocześnie występują hamulce uniemożliwiające realizację współżycia (lęk przed ciążą, doświadczenia z poprzednich stosunków, obawa przed oszukaniem przez nieuczciwego partnera)
Źródło: www.bibl.amaw.edu.pl
Zdjęcie: www.images.google.pl