Lubczyk ogrodowy.

Występowanie.
Obecnie uprawia się go w całej Europie.

Surowiec.
Surowcem są kłącza i grube korzenie.

Skład.
Korzeń lubczyku zawiera 1% olejku skrobie,cukry,żywicę,kumarynę,kwasy organiczne.

Zastosowanie.
Obecnie korzeń lubczyku stosowany jest jako składnik mieszanek moczopędnych w schorzeniach nerek i innych chorobach przebiegających z skąpym wydzielaniem moczu.Niekiedy bywa stosowany jako środek łagodnie pobudzający wydzielanie soku żołądkowego.W chodzi w skład mieszanki Cardiosan-nasercowej..
Ze względu na charakterystyczny korzenny zapach i ostry gorzki smak korzeń lubczyku wykorzystuje się w kuchni.
Również w przemyśle spirytusowym.
oraz w przemyśle spożywczym.

Łopian większy.

Występowanie.
Występuje obficie w pobliżu zabudowań,na rumowiskach,w zaroślach.

Surowiec.
Surowcem jest korzeń.

Skład.
Korzeń zawiera związki poliacetylenowe,do 45% inuliny,do 0,2% olejku,garbniki,śluz,gorycze,sole mineralne bogate w siarkę i fosfor.

Zastosowanie.
Obecnie w lecznictwie korzeń zalecany jest jako środek moczopędny,napotny,wzmagający przemianę materii,głównie w przewlekłych schorzeniach skórnych -egzemy,czyraki,źle gojące się rany i to zarówno zewnętrznie i wewnętrznie.
Ziele wchodzi w skład preparatów poprawiających przemianę materii Betagran i Betasol stosowanych pomocniczo w łuszczycy.W obrocie znajduje się też sok z łopianu zalecany w tych samych schorzeniach co odwary z korzeni.
Przemysł farmaceutyczny wykorzystuje korzeń łopianu.
Z korzenia izolowana jest inulina do celów diagnostycznych.

Macierzanka piaskowa.

Występowanie.
Występuje na całym niżu,na suchych pastwiskach,słonecznych wzgórzach,brzegach sosnowych,lasów.

Surowiec.
Ziele macierzanki.

Skład.
Olejek,garbniki,saponiny,związki gorzkie,flawonoidy,kwasy organiczne,sole mineralne.

Zastosowanie.
Obecnie ziele macierzanki stosowane jest głównie jako środek przeciwkaszlowy,pobudzający wydzielanie gruczołów oskrzelowych.Ponadto w zaburzeniach żołądkowych i jelit.Zewnętrznie do płukania jamy ustnej,do okładów na rany,wrzody oraz do kąpieli aromatycznych i orzeźwiających.
Macierzanka bywa nader często wykorzystywana do mięs głównie baraniny.

p.Maria Treben poleca.
Leczy :wydalanie moczu,miesiączkowanie ,trąd,porażenia i schorzenia układu nerwowego,nerwobóle nerwu trójdzielnego-herbatka.

Majeranek.

Występowanie.
Majeranek występuje dziko w rejonach Morza Śródziemnego,obecnie uprawiany jest wielu krajach.

Surowiec.
Ziele majeranku.

Skład.
Olej,flawonoidy,pektyny,garbniki,sterole,związki gorzkie,cukry,kwasy organiczne,sole mineralne.

Zastosowanie.
Ziele majeranku działa przeciwskurczowo,wiatropędnie,moczopędnie,żółciopędnie,napotnie,przeciwbiegunkowo.
We współczesnej medycynie oficjalnej ma działanie przeciwnerwicowe,nieznacznie zwiększający wydzielanie soków trawiennych i hamujący nadmierną fermentacje jelitową w zaburzeniach trawienia,skurczach żołądka i jelit na podłożu nerwicowym,kolkach,wzdęciach.
Ponadto jako środek rozszerzający oskrzela w schorzeniach dróg oddechowych,przy kaszlu,astmie.
Zewnętrznie jako środek przeciwbakteryjny,ściągający,przeciwzapalny do kąpieli,płukanek,mazideł.Z ziela majeranku jest produkowana maść majerankowa.
Duże zastosowanie w kuchni.

Malina właściwa.

Występowanie.
Występuje w lasach,zaroślach,na zboczach,zrębach.Wyhodowano liczne odmiany o wysokiej wartosci smakowej i odżywczej.

Surowiec.
Owoce,liście.

Skład chemiczny.
owoce zawierają do 10% cukrów głównie glikozę i fruktozę,kwasy organiczne,antocyjany,śluz,pektyny Wit.C,B1,B2.P Kwas Foliowy i karoten.
Liście zawierają znaczne ilości Wit.C,kwasy organiczne,garbniki,flawony,sole mineralne-żelazo,miedź wapń.

Zastosowanie.
Obecnie owoce i syrop malinowy zaleca się dzieciom i osobą starszym w chorobach przebiegających z temperaturą-przeziębienie,grypa.
Liście mają zastosowanie zwykle w mieszankach z innymi ziołami o podobnym działaniu,jako środek ściągający w schorzeniach przewodu pokarmowego.
Wielu krajach liście maliny służą jako namiastka herbaty.

Malwa czarna.

Występowanie.
Malwa występuje w strefie umiarkowanej Europy,w ogrodach jako roślina ozdobna.

Surowiec.
Kwiat malwy czarnej z kielichem.

Skład.
Malwa zawiera śluzy,glikozydy,pektyny,garbniki,żywice,ślady olejku,sole mineralne.

Zastosowanie.
Obecnie w lecznictwie stosowana jako środek osłaniający,lekko rozkurczający,rozmiękczający i łagodzący kaszel w nieżycie oskrzeli w zapaleniu błon śluzowych jamy ustnej i gardła.
Ponadto w nieżycie żołądka i chorobach pęcherza moczowego szczególnie u dzieci i osób starszych.
Zewnętrznie do płukań przy zapaleniu migdałków i dziąseł,oraz do przemywań przy niektórych schorzeniach skórnych.

Marzanka wonna - przytulia.

Występowanie.
Rośnie masowo w cienistych lasach.

Surowiec.
Ziele marzanki - przytuli.

Skład.
W zielu występuje kumaryna i jej pochodnie,glikozydy,kwasy organiczne,garbniki,gorycze,Wit.C,sole mineralne.

Zastosowanie.
Obecnie marzanka stosowana jest głównie a zaburzeniach krążenia obwodowego,żylakach nóg i odbytu,stanach skurczowych przewodu pokarmowego i dróg moczowych oraz jako środek uspokajający.

p.Maria Treben poleca.
Herbatka oczyszcza-nerki,wątrobę,trzustkę,śledzionę.
W medycynie ludowej poleca się w chorobach-padaczka,histeria,pląsawica,schorzenia nerwowe,zatrzymanie moczu,w chorobach spowodowanych wolem,dolegliwości kobiece,rak języka,wrzodach rakowych i rakowatych chorobach skóry.

Mącznica lekarska.

Występowanie.
Na potrzeby lecznicze zbiór dozwolony jest tylko w niewielkich ilościach.

Surowiec.
Liść mącznicy.

Skład.
Związki fenolowe,garbniki,flawony,i inne związki.

Zastosowanie.
Obecnie liść mącznicy stosowany jest jako lek przeciwbakteryjny ,ściągający,moczopędny-miedniczki nerkowe,cewka moczowa,gruczoł krokowy,pęcherz moczowy,kamica moczowa.
Ponadto w biegunkach,zakażeniach jelit -Crohna,Wrzodziejące jelito grube,nadmiernej fermentacji jelitowej.Wchodzi w skład mieszanki ziołowej UROSAN.
Dawniej używano mącznicy w celu barwienia wełny,niekiedy używano jako namiastka tytoniu.

Melisa lekarska.

Występowanie.
Melisę uprawia się również w Polsce.

Surowiec.
Liść melisy.

Skład.
Olejek,garbniki,kwasy organiczne,substancje gorzkie,śluz,żywice,sole mineralne.

Zastosowanie.
obecnie w lecznictwie melisa jest stosowana jako środek uspokajający w leczeniu bezsenności,migrenach,zawrotach głowy,nerwicach serca.
Ponadto jako środek przeciwskurczowy,;przeciwbakteryjny i ułatwiający trawienie.Często stosowana w mieszankach.Wchodzi w skład mieszanki Nervoson,granulatu Nervogran i kropli Nervosol .
melisa używana jest do produkcji likierów i w przemyśle perfumeryjnym.
We Francji,Belgi,Chinach i na Cejlonie melisa służy do sporządzania napojów pitych w miejsce naszej herbaty.

Mięta pieprzowa.

Występowanie.
W Polsce występuje kilka odmian dziko rosnących gatunków mięty,ale żaden z nich nie zawiera olejku o właściwościach leczniczych.Dlatego mięte uprawia się.

Surowiec.
Liść mięty.

Skład.
Liść mięty zawiera ponad 1,5% olejku,którego głównym składnikiem jest mentol powyżej 50%,ponadto występują gorycze,Wit.C,prowitamina A i inne związki.

Zastosowanie.
Obecnie mięta jest stosowana w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego,objawiających się objawami:odbijanie,zgaga,nudności,wzdęcia,brak łaknienia.Stosowana jest również przy niedostatecznym wydzielaniu soków żołądkowych,w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego przebiegających z niedostatecznym wydzielaniem żółci lub niedostatecznym jej wypływie.
Często jest stosowana w schorzeniach krążeniowych ,jak nerwica serca,osłabienie mięśnia sercowego ,a także w chorobach nerek,kamicy dróg moczowych,nerek ,pęcherza.Zewnętrznie używa się mięty do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych.
Najczęściej liść mięty wchodzi w skład mieszanek Cholagoga-schorzenia wątroby,dróg żółciowych,Diagestosan-ułatwiający trawienie,Nervosan-nerwica,Normosan-przeczyszczająca,Septosan-płukanie jamy ustnej,Tannosan-przeciwbiegunkowa.
Granulaty Cholegran,Nervogran,Normogran.Oczywiście popularne krople.

Miodunka plamista.

Występowanie.
Roślina występuje na całym obszarze kraju.

Surowiec.
Ziele miodunki.

Sklad.
Garbniki,saponiny,sole z dużą zawartością krzemionki.

Zastosowanie.
W lecznictwie ziele miodunki zalecane jest jako łagodny środek wykrztuśny i przeciwzapalny w chorobach płuc-gruźlica,zapalenie płuc,zapaleniu gardła,oskrzeli,chrypce,suchym kaszlu.
Niektórzy lekarze zalecają ziele w nieżytach żołądka,przy biegunce i jako łagodny środek moczopędny.

Mniszek lekarski.

Występowanie.
Występuje pospolicie na łąkach,pastwiskach,trawnikach,przy drogach.

Surowiec.
Kwiat ,łodyga,liście mniszka.

Skład.
Korzeń mniszka zawiera inulinę,gorycz taraksacynę,cholinę,garbniki,kwasy organiczne,sole mineralne,zwłaszcza potasu.
W kwiatach występują karotenoidy,niewielkie ilości olejku i związki flawonoidowe.Świeże liście zawierają znaczne ilości Wit.C..

Zastosowanie.
Obecnie w lecznictwie stosowany jest jako lek zwiększający wydzielanie żółci schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego,jako lek gorzki w zaburzeniach trawiennych,oraz jako lek moczopędny w chorobach nerek.Ma zdolności obniżenia cukru we krwi.Wchodzi w skład mieszanek ziołowych Diabetosan-przeciwcukrzycowa,Cholagoga II-choroby wątroby i woreczka żółciowego,Degrosan-przemiana materii,Normosan-zaparcia,zaburzenia trawienia i przyswajania pokarmów,Pulmosan-choroby płuc.
jest składnikiem preparatów Gastrochol i Cholesol stosowanych w schorzeniach układu pokarmowego.
Ze świeżych korzeni jest wyrabiany sok Succus Taraxaci.
We Francji i Niemczech oraz Włoszwch świeże loście mniszka są powszechnie spożywane na wiosnę w postaci sałatek.
p.Maria Treben poleca
jedzenie codzienne pięciu łodyg kwiatostanowych pomaga w przewlekłym zapaleniu wątroby,chorzy na cukrzyce winni zjadać 10 łodyg , stosując 14 dniową kuracje z łodyg mniszka można się pozbyć chorób skórnych skórnych , świeże łodygi mają też znaczenie przy rozpuszczaniu kamieni żółciowych , jedzenie świeżych łodyg pomaga przynie,reumatyzmie,obrzęki gruczołów ,schorzeniach śledziony,czyszczące krew,wspomaganie trawienia,działanie moczopędne,napotne,przeciw zagęszczaniu krwi.

Maca.

Występowanie.
Rośnie w niektórych rejonach Peru.

Surowiec.
Korzeń.

Skład.
Białka,węglowodany,błonnik,tłuszcze,aminokwasy,sterole,Wit.A,B1,B2,B6,C,E,sole mineralne Ca,Fe,Cu,Zn,Mn,K,Na,olejki eteryczne,garbniki,saponiny,taniny,steroidy.

Zastosowanie.
Maca jest rośliną o właściwościach adaptogennych-czyli jej działanie dostosowuje się do indywidualnych potrzeb każdego organizmu,płci osoby która jej używa.Stosowanie szczególnie w stanach niedożywienia,wzrostu,ciąży,laktacji,a także w celu zwiększenia płodności.Jest też stosowana jako środek immunostymulujący ,wspomagający leczenie gruźli8cy oraz rak przewodu pokarmowego.Maca uważana jest też jako środek poprawiający pamięć i zdolność uczenia się.Innym zastosowaniem jest wykorzystanie go jako środka energizującego ,podwyższającego wytrzymałość mięśni,w leczeniu przewlekłego zmęczenia ,jak również nieregularnego miesiączkowania i zaburzeń hormonalnych,w tym związanych z menopauzą i andropauzą.Zażywanie maki przeciwdziała bezsenności i osteoporozie,stosowanie maki zaleca się w rekonwalescencji i jako środek wzmacniający.posiada działanie przeciwartretyczne.Maka może być stosowana jako preparat pobudzający gojenie się ran,

Manayupa.

Występowanie.
Roślina występuje jedynie w górach Peru.

Surowiec.
Ziele[bez korzenia],liście.

Skład.
Flawonoidy,glikozydy,olejki eteryczne,taniny,śluzy,sole mineralne.

Zastosowanie.
Substancje czynne obecne w surowcu wykazują działanie przeciwzapalne i dzięki temu są stosowane w schorzeniach wątroby i nerek.napary z ziół są pomocne w leczeniu schorzeń dróg rodnych.Przede wszystkim jednak Manayupa ma działanie detoksykacyjne co oznacza jej korzystny wpływ na regulację wątroby,świeżo sporządzone napary można popijać w przypadku bólów wątroby,nerek,woreczka żółciowego.Ze względu na zawartość tanin wysuszona lub świeżo zerwana roślina może być przykładana wprost na rany.Udowodniono że roślina ma właściwości uspokajające,przeciwastmatyczne i przeciwalergiczne.

Muna-Muna.

Występowanie.
Roślina rozpowszechniona jest w Kolumbii i Wenezueli.

Surowiec.
Cała roślina.

Skład.
Olejek eteryczny,flawonoidy.

Zastosowanie.
odwary lub napary stosowane doustnie w zapaleniu oskrzeli,a także w celu wspomagania procesów trawiennych,również przeciwbiegunkowo,przeciwrobaczo oraz w przypadku kolki.Zewnętrznie na skórę w postaci okładów z rośliny używa się ze względu na jego przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze właściwości .Stosowany miejscowo wywołuje efekt przeciwbólowy i antyseptyczny.jako surowiec olejkowy nadaje się do wspomagania leczenia schorzeń dróg oddechowych,napar z liści ma zastosowanie w przeziębieniach jako specyfik przeciwgorączkowy oraz przeciwzapalny w schorzeniach nerek.Według mieszkańców Amazonii zgodnie z tradycjami,preparaty Muna-Muna używane są w celu leczenia guzów.

Nagietek lekarski.

Występowanie.
Można go spotkać w ogródkach.

Surowiec.
Kwiat nagietka.

Skład.
Kwiat zawiera barwniki flawonoidowe,karotenoidy,olejek gorycze,saponiny,substancje żywicowe,Wit.C,sole mineralne z dużą zawartością magnezu.

Zastosowanie.
obecnie w medycynie używa się w stanach zapalnych oczu,nosa,gardła,w chorobach skóry,na odmrożenia,na trudno gojące się rany oraz do płukań przy upławach oraz zapaleniu pochwy i szyjki macicy.
Wewnętrznie odwary stosowane w stanach zapalnych przewodu pokarmowego,w chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz przy zaburzeniach miesiączkowania.
nagietek wchodzi w skład leków stosowanych w schorzeniach kobiecych:mieszanki ziołowej Vagosan,tabletek Calendulin ,płynu do irygacji Azucalen.Jest również składnikiem maści Arcalen stosowanej przy stłuczeniach ,siniakach,naciągnięciu ścięgien i mięśni.
p.Maria Treben poleca
herbatka czyszcząca krew,żółtaczce zakaźnej,pobudzenie krążenia,schorzeniach nowotworowych,naczyniaka jamistego,przewodu pokarmowego,skurczach,wrzodach,zapaleniu jelita grubego,obrzękach,krwiomoczu,schorzeniach wątroby,rakowate wrzody,guzy,próchnica kości,owrzodzenia ud,biegunkę
maść-żylaki,zapalenia żył,przetokach,odmrożeniach,oparzeniach,wrzody piersi,grzybicy okolicy pochwy,grzybica stóp,rany,zmiażdżenia ,krwawe wybroczyny,odleżyny,guzy,narośla

Nasturcja większa.

Występowanie.
Uprawiana jest w ogródkach.

Surowiec.
Liście i owoc.

Skład.
Wszystkie części zawierają glikozyd glikotropeolinę,olejek,Wit.C,karotenoidy,sole mineralne,zwłaszcza siarkę i fosfor.

Zastosowanie.
Współczesne badania dowiodły działanie bakteriostatyczne,bakteriobójcze i przeciwgrzybicze.Obecnie stosowana w schorzeniach górnych dróg oddechowych[grypa,bronchit],jako środek dezynfekujący w schorzeniach nerek i dróg moczowych oraz w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego.W Polsce jest stosowana oficjalnie.
Jest doskonałym środkiem na wypadanie włosów i pobudzającym ich wzrost.
Świeże liście w wielu krajach są spożywane jako sałatka.

Nawłoć pospolita.

Występowanie.
nawłoć występuje w suchych lasach,na zboczach,na brzegach lasów.

Surowiec.
Ziele nawłoci.

Skład.
Saponiny,olejek,gorycze,garbniki,flawony,śluz,cukry.

Zastosowanie.
Obecnie ziele nawłoci jest stosowane jako środek moczopędny,dezynfekujący i rozkurczowy w schorzeniach dróg moczowych.Według badań surowiec i jego przetwory podawane w przypadkach zapaleń pęcherza moczowego przywracają klarowność moczu i uśmierzają bóle przy jego oddawaniu.Ponadto nawłoć jest stosowana w nieżytach przewodu pokarmowego,nadmiernej fermentacji jelitowej,drobnych krwawieniach z przewodu pokarmowego,biegunkach zwłaszcza u dzieci,a we Włoszech nawet przy czerwonce.
Zewnętrznie przy okładach na rany,wrzody,wykwity skórne,do płukania jamy ustnej i gardła .
Wchodzi w skład leków układu moczowego granulatu Urogan i pasty ziołowej Fitolizyna.
p.Maria Treben poleca
herbatka-nawłoć razem z przytulią i jasnotą białą skutkuje wodonerczu,marskości nerek,sama nawłoć przy wstrząsie psychicznym,psychiczne obciążenia.

Nostrzyk żółty.

Występowanie.
Występuje na przydrożach,skarpach,w zaroślach,czesto większych skupiskach.

Surowiec.
Ziele nostrzyka.

Sklad.
Ziele zawiera kumarynę podobną do budową chemiczną,dwukumarol,olejek,kwasy organiczne,alantoinę,związki flawonowe,garbniki.

Zastosowanie.
Obecnie rzadko stosuje się w zapaleniu zakrzepowym żył,miażdżycy,oraz bezsenności,newralgiach,bólu głowy,migrenie,bólach reumatycznych.
Głównie stosuje się zewnętrznie w postaci kataplazmów,maści,przemywań,lewatyw,kąpieli,kompresów na wrzody,czyraki,trądzik,trudno gojące się i ropiejące rany oraz do przemywań oczu-zapalenie spojówek,powiek,zmęczeniu wzroku,łzawieniu.
Stosowanie długo wewnętrznie może spowodować krwawienia ze względu na kumarynę.

Ogórecznik lekarski.

Występowanie.
Ogórecznik pochodzi z obszarów śródziemnomorskich.Można spotkać zdziczałą formę.

Surowiec.
Ziele ogórecznika.

Skład.
Śluz,żywice,garbniki,saponiny,barwniki antocyjanowe,olejek,sole mineralne o dużej zawartości krzemu,potasu,magnezu.

Zastosowanie.
Obecnie stosowany jest w nieżytach jamy ustnej i gardła,przy kaszlu,chrypce,oraz w stanach zapalnych przewodu pokarmowego.Zewnętrznie na wrzody,czyraki,choroby skórne.
W niektórych krajach świeże młode liście służą jako przyprawa do sałatek,ogórków,pomidorów,ziemniaków,potraw warzywno-mięsnych,ryb,mięsa z rusztu oraz sosów i majonezu.